ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΙΑΤΡΕΙΩΝ/ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Πέμπτη, 30 Ιουνίου 2016, 11.30 πμ

από Πρωτοβουλία για ένα Πολύμορφο Κίνημα για την Ψυχική Υγεία

Εξι χρόνια διαδοχικών μνημονίων, με τις πρωτοφανείς περικοπές στο σύστημα υπηρεσιών της Υγείας, έχουν οδηγήσει στην κυριολεκτική διάλυσή του. Το τρίτο και χειρότερο μνημόνιο, που υπογράφτηκε και άρχισε να εφαρμόζεται από την παρούσα κυβέρνηση, σε συνδυασμό με τον περιβόητο «κόφτη», που δεν θα κάνει διακρίσεις μεταξύ μισθών, συντάξεων, Παιδείας και Υγείας στις διαρκείς και επ’ άπειρον περικοπές (όταν το έλλειμμα ξεπερνάει τα επιτρεπτά όρια, που ορίζουν οι τοκογλύφοι δανειστές της ΕΕ και του ΔΝΤ), οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην περαιτέρω επιδείνωση του ήδη καταβαραθρωμένου Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Ηδη, πριν καν την εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, οι ελλείψεις σε προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, γιατρών, νοσηλευτών κλπ, ανέρχονται σε πάνω από 30.000, ενώ οι δαπάνες για την Υγεία είναι φέτος μειωμένες κατά 350 εκ. ευρώ.
Το πρόβλημα του διαρκώς πολλαπλασιαζόμενου αριθμού των ανασφάλιστων αντιμετωπίστηκε με μια, ως επί το πλείστον, προσχηματική νομοθετική ρύθμιση, που αφήνει τον κύριο όγκο του προβλήματος ανέγγιχτο, καθώς, όλοι όσοι έχουν εισόδημα πάνω από 2.400 ευρώ ετησίως, θα πληρώνουν την (καθόλου μικρή) συμμετοχή τους στα φάρμακα - το ίδιο όπως και οι ασφαλισμένοι.
Αντίστοιχα ισχύουν για όσους πρόσφυγες και μετανάστες είναι πάνω από 18 ετών, δεν εμπίπτουν στις λεγόμενες ευάλωτες ομάδες και δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα (δηλαδή, για την πλειονότητα), οι οποίοι μπορούν να έχουν την όποια δωρεάν πρόσβαση στο σύστημα μόνο ως επείγοντα περιστατικά στα ΤΕΠ. (και πάλι υπό τον όρο ότι διαμένουν στα γνωστά κέντρα «φιλοξενίας»/κράτησης).
Ως αυτοοργανωμένα Κοινωνικά Ιατρεία/Φαρμακεία Αλληλεγγύης, που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια ως κινηματική απάντηση, από τα κάτω, στην κατάρρευση του όλου, ανέκαθεν σαθρού, συστήματος Υγείας θα συνεχίσουμε να απαντούμε στις ανάγκες όλων, ανασφάλιστων και ασφαλισμένων, προσφύγων και μεταναστών, σε άμεση συνάρτηση με την λογική και την πρακτική της αλληλεγγύης ως μιας κινηματικής διαδικασίας αμφισβήτησης των ασκούμενων πολιτικών και όλων των κατεστημένων εξουσιών που τις ασκούν.
Γι΄ αυτό καλούμε όλους και όλες, χρήστες των υπηρεσιών, ασφαλισμένους και ανασφάλιστους, πρόσφυγες και μετανάστες, λειτουργούς της Υγείας, κοινωνικές συλλογικότητες, σωματεία εργαζομένων και ληπτών των υπηρεσιών
σε μια μαζική κινητοποίηση έξω από το Υπουργείο Υγείας, την Πέμπτη, 30 Ιουνίου, 11.30 πμ, διεκδικώντας
να γίνουν άμεσα όλες οι αναγκαίες ρυθμίσεις που θα επιτρέπουν την άμεση, ανεμπόδιστη και δωρεάν πρόσβαση στο δημόσιο Σύστημα Υγείας όλων, ασφαλισμένων και ανασφάλιστων, προσφύγων και μεταναστών (με, ή χωρίς, χαρτιά), χωρίς καμιά οικονομική συμμετοχή κανενός σε εξετάσεις και φάρμακα, για όλους, εργαζόμενους και ανέργους, άμεσες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στο ΕΣΥ, στα νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας, για τη επαρκή στελέχωσή τους και την ποιοτική και αποτελεσματική λειτουργία τους, την δραστική  ενίσχυση των προϋπολογισμών.
Ενάντια σε κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της Υγείας, για μια αποκλειστικά δημόσια Υγεία ως κοινωνικό αγαθό, επαρκώς χρηματοδοτημένη, που θα παρέχει δωρεάν και υψηλού ποιοτικού επιπέδου περίθαλψη και φροντίδα (σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο) σε όλους/ες, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.

-ΙΑΤΡΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  ΙΛΙΟΥ  
-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ/ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ
Ν. ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ, Ν. ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΏΝ
-ΙΑΤΡΕΙΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ /ΑΧΑΡΝΩΝ
-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ/ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΛΕΣΧΗ Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ
-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

Δυναμική κινητοποίηση πραγματοποίησαν οι εργαζόμενοι στο ΨΝΑ Δαφνί

από 902.gr

Δυναμική κινητοποίηση πραγματοποίησαν το πρωί της Τετάρτης οι εργαζόμενοι του ΨΝΑ Δαφνί απαιτώντας την άμεση απόσυρση και την κατάργηση του νομοσχεδίου για τη ψυχική υγεία που φέρνει προς ψήφιση η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Οι εργαζόμενοι με απόφαση της Γενικής τους Συνέλευσης συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του νοσοκομείου όπου μίλησαν ο πρόεδρος και άλλα μέλη του ΔΣ του σωματείου, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν εκπρόσωποι της ΠΟΕΔΗΝ. Εκ μέρους του ΠΑΜΕ Υγείας - Πρόνοιας χαιρέτισε η Όλγα Σιάντου, αντιπρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ. Στη συγκέντρωση χαιρετισμό απηύθυνε και ο δήμαρχος Χαϊδαρίου Μιχάλης Σελέκος, ο οποίος βρίσκεται σταθερά στο πλευρό των εργαζομένων. Αμέσως μετά προχώρησαν σε συμβολικό ολιγόλεπτο αποκλεισμό του δρόμου μπροστά από το νοσοκομείο.

Την Τετάρτη 22 Ιούνη οι εργαζόμενοι θα πραγματοποιήσουν νέα ΓΣ για να καθορίσουν τα αγωνιστικά τους βήματα.

Επιπλέον απαιτούν:

Την κατάργηση όλων των αντιδραστικών νόμων (2716/99 - 4272/14) των προηγούμενων κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, που ενισχύουν την ιδιωτική πρωτοβουλία (ΜΚΟ) και τους επιχειρηματικούς ομίλους στο χώρο της ψυχικής υγείας και της Πρόνοιας.

Άμεσες μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Να καταργηθεί κάθε ελαστική μορφή εργασίας που αποτελεί εργασιακό μεσαίωνα (πεντάμηνα, συμβάσεις έργου, μπλοκάκια κ.λπ.).

Την πλήρη και αποκλειστική χρηματοδότηση του νοσοκομείου με ευθύνη του κράτους από τον κρατικό προϋπολογισμό και αύξηση των δαπανών.

Αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες ψυχικής υγείας για όλους.

Κινητοποίηση την Τετάρτη των εργαζομένων στο ΨΝΑ Δαφνί

από 902.gr

Σε κινητοποίηση την Τετάρτη 15 Ιούνη στις 10 π.μ. μπροστά στην πύλη του νοσοκομείου προχωρούν οι εργαζόμενοι του ΨΝΑ Δαφνί, ύστερα από απόφαση Γενικής τους Συνέλευσης.

Απαιτούν:

Την άμεση απόσυρση και την κατάργηση του νομοσχεδίου για την ψυχική υγεία που φέρνει προς ψήφιση η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Την κατάργηση όλων των αντιδραστικών νόμων (2716/99 - 4272/14) των προηγούμενων κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, που ενισχύουν την ιδιωτική πρωτοβουλία (ΜΚΟ) και τους επιχειρηματικούς ομίλους στο χώρο της ψυχικής υγείας και της πρόνοιας.

Άμεσες μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Να καταργηθεί κάθε ελαστική μορφή εργασίας που αποτελεί εργασιακό μεσαίωνα (πεντάμηνα, συμβάσεις έργου, μπλοκάκια κλπ.).

Την πλήρη και αποκλειστική χρηματοδότηση του νοσοκομείου με ευθύνη του κράτους από τον κρατικό προϋπολογισμό και αύξηση των δαπανών.

Αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες υπηρεσίες ψυχικής υγείας για όλους.

To χρόνιο στρες προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο

από κουτί της πανδώρας

Όταν το στρες γίνεται χρόνιο, τότε μπορεί ακόμα και να αλλάξει τη δομή του εγκεφάλου μας.

Το πώς το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει από το μέγεθος του εγκεφάλου μας, τη δομή του και τις λειτουργίες του, μέχρι το επίπεδο των γονιδίων μας, αλλά και το τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντισταθμίσουμε, μας εξηγεί με απλά λόγια το θαυμάσιο βίντεο των εκπαιδευτικών TED-Ed.

ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ «ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΧΑΡΤΟΥ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟ ΜΠΛΟΚΑΚΙ, Η ΚΑΤΑΣΤΡΑΤΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, ΤΟ ΒΙΑΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΩΝ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΩΝ

από Πρωτοβουλία Ψ Πρωτοβουλία για ένα Πολύμορφο Κίνημα για την Ψυχική Υγεία



ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ


Σε ανακοίνωση της «Πρωτοβουλίας για ένα Πολύμορφο Κίνημα στην Ψυχική Υγεία», στις 25/4, το νομοσχέδιο για την λεγόμενη «διοικητική μεταρρύθμιση στην Ψυχική Υγεία» χαρακτηριζόταν  ως «ασκήσεις επί χάρτου», καθώς, όπως επισημαινόταν, δεν  αγγίζει καθόλου την υπάρχουσα, κατασταλτική, και καταρρέουσα λόγω των διαδοχικών μνημονίων, κατάσταση στην Ψυχική Υγεία, αποσκοπώντας, απλώς, σε μια διοικητική ανακύκλωση του υπάρχοντος, αφήνοντας άθικτη όχι απλώς την υπάρχουσα κατάσταση, αλλά την ίδια την διαδικασία περαιτέρω  κατάρρευσης, απεξάρθρωσης και εκβαρβαρισμού της.

Στην ανακοίνωση αυτή επισημαινόταν ότι το νομοσχέδιο περιορίζεται στην κατάργηση των Τομεακών Επιτροπών του ν. 2716/99 (που ποτέ δε λειτούργησαν επί της ουσίας) και στην συγκρότηση νέων, με διαφορετική σύνθεση, οι οποίες θα υπάγονται στις νεοδημιουργούμενες επιτροπές σε επίπεδο Περιφέρειας (και αυτές, εν συνεχεία, στο Υπουργείο Υγείας), χωρίς, ωστόσο, στο ελάχιστο να θίγεται ο τρόπος λειτουργίας του κυρίαρχου συστήματος, η κουλτούρα και η πρακτική του. Χωρίς, δηλαδή, ύστερα από 30 χρόνια υποτιθέμενης «μεταρρύθμισης», να γίνεται έστω και το παραμικρό βήμα στην κατεύθυνση της οργάνωσης και της έμπρακτης εφαρμογής και λειτουργίας της Τομεοποίησης, δηλαδή, της δημιουργίας του «ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών» (εναλλακτικών στον εγκλεισμό και με άξονα το Κέντρο Ψυχικής Υγείας), που θα έχει την ευθύνη για απάντηση στο σύνολο των αναγκών ψυχικής υγείας του πληθυσμού μιας συγκεκριμένης περιοχής (όχι μεγαλύτερης από 100.00 κατοίκους). Και τονιζόταν ότι, χωρίς την λειτουργία των υπηρεσιών στη βάση του «Τομέα ευθύνης», οι Τομεακές Επιτροπές δεν έχουν νόημα ύπαρξης. Επισημαινόταν, τέλος, η ρητή αναφορά, που γίνεται στο νομοσχέδιο, στις αρμοδιότητες των Περιφερειών (στις οποίες προβλέπεται να περιέλθουν οι όποιες υπάρχουσες υπηρεσίες), μεταξύ των άλλων, εκτός από σύσταση υπηρεσιών, να μπορούν ν΄ αποφασίζουν για «την μείωση, την συγχώνευση, την μετακίνηση προσωπικού, με απόσπαση ή μετάταξη» - αρμοδιότητες απαραίτητες για στην άσκηση πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής.

Και ήλθε η τελική μορφή του νομοσχεδίου, που βγήκε και στη γνωστή διαδικτυακή «διαβούλευση», με τον συνήθη γαλαξία άρθρων και τροπολογιών, κάποιες εκ των οποίων, που σχετίζονται και με το υποτιθέμενο «κυρίως θέμα», αποκαλύπτουν αυτό που (μπορεί να) κρύβεται ακόμα και πίσω από μια «άσκηση επί χάρτου».

Είναι, αφενός, το άρθρο 22 (που δεν χρειάζεται κανένα σχολιασμό ως προς το τι σημαίνει για την πάλαι ποτέ «πλήρη και αποκλειστική απασχόληση»), το οποίο αναφέρεται στην δυνατότητα πρόσληψης (και από τα δημόσια νοσοκομεία) όλων των λειτουργών υγείας (γιατρών, νοσηλευτών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ) με μπλοκάκι, και, αφετέρου, το άρθρο 44, που αναφέρεται στο νέο ρόλο που αποδίδεται στην ΑΕΜΥ (Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας), μια ΔΕΚΟ η οποία ιδρύθηκε το 2004 για την «άμεση μετα-ολυμπιακή αξιοποίηση της Πολυκλινικής του Ολυμπιακού Χωριού» και ανασύρεται από το νομοτεχνικό μπαούλο ως εργαλείο της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της Ψυχικής Υγείας.

Το άρθρο 44 αναφέρεται στην διεύρυνση του ρόλου της ΑΕΜΥ ως προς την ίδρυση και λειτουργία, καθώς και την συνέχιση της λειτουργίας Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

Στην ΑΕΜΥ ανατίθεται και ρόλος στο προσφυγικό για παροχή υπηρεσιών υγείας στα ποικίλα κέντρα «φιλοξενίας»/κράτησης, στην χρησιμοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων στους «τομείς του Ασύλου, της Μετανάστευσης και της Ενταξης», αλλά δεν υπάρχει άλλη ειδική αναφορά στο πώς θα χρησιμοποιηθεί εν προκειμένω, αφήνοντας το ζήτημα ανοιχτό για «πάσα χρήσιν».

Αλλά για την Ψυχική Υγεία τα πράγματα είναι κάπως πιο συγκεκριμένα. Κατ΄ αρχήν, μιλάει για «Μονάδες Ψυχικής Υγείας» χωρίς να προσδιορίζει αν είναι δημόσιες, ή ιδιωτικές (ΜΚΟ), ή και τα δυο. Μονάδα Ψυχικής Υγείας είναι πχ, ένα ΚΨΥ, ή ένα οικοτροφείο, που, όμως, μπορεί να είναι δημόσιο ή ιδιωτικό.

Βέβαια, γνωρίζουμε ότι πιθανό να επικρέμανται εξελίξεις ως προς κάποιες ΜΚΟ (μόνο για κάποιες λίγες από τις πολλές) με βεβαρημένο ιστορικό κατάχρησης κονδυλίων (εκατομμυρίων) σε υποθέσεις που, ύστερα από αναβολές ετών, πιθανόν, παρά τη θέληση και των νυν κυβερνώντων, να μη μπορούν, πλέον, παρά να πάρουν την δικαστική οδό, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει διάδοχο σχήμα να αναλάβει τις μονάδες τους για μη κλείσουν (τουλάχιστον άμεσα).

Εύλογη υπόθεση, αν και τίποτα δεν ανακοινώνει και η τωρινή κυβέρνηση για τα σκάνδαλα των ΜΚΟ ψυχικής υγείας, που η θέση τους, ως σκανδάλων, είναι πάντα μεταξύ παραγραφής και ανακίνησης, για να τηρηθούν τα όποια προσχήματα (και να χρησιμεύουν ως άλλοθι για να περάσουν άλλα αντιδραστικά μέτρα). Κάποιες άλλες μπορεί να καταρρεύσουν λόγω κόπωσης, υποχρηματοδότησης, χρεωκοπίας. Το σίγουρο είναι ότι οι εργαζόμενοι (δεν μιλάμε, φυσικά, για την τύχη των ασθενών), βάσει του άρθρου 44 για την ΑΕΜΥ, θα μπορούν να συνάψουν μόνο απευθείας ατομικές συμβάσεις έργου με την ΑΕΜΥ, το πολύ για ένα χρόνο, χάνοντας όλα τα δικαιώματά τους. Μετά, η ΑΕΜΥ θα μπορεί να προλαμβάνει όποιον και όσους θέλει, και με τους όρους που θέλει.

Τέλος, στην τελευταία, την παράγραφο 4 του άρθρου 44, θεσμοθετείται η  δυνατότητα απόσπασης υπαλλήλων του δημοσίου στην ΑΕΜΥ (με όρους μισθοδοσίας που ισχύουν στην ΑΕΜΥ).

Και είναι μ΄ αυτό που «κλείνει ο κύκλος». Καθώς, από τη μια, δεν προσδιορίζεται αν η Μονάδα Ψυχικής Υγείας είναι του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, ενώ, από την άλλη, επιτρέπεται η απόσπαση δημοσίων υπαλλήλων, είναι πολύ πιθανόν η ΑΕΜΥ να γίνει το εργαλείο του βίαιου κλεισίματος των ψυχιατρείων (χωρίς, δηλαδή, ολοκληρωμένο, και τομεοποιημένο, δίκτυο υπηρεσιών εναλλακτικών στον εγκλεισμό) που η τωρινή ηγεσία του Υπουργείου (σύμφωνα και με πρόσφατες δηλώσεις του Α. Ξανθού στην εφημερίδα «Αυγή») έχει συμφωνήσει να υλοποιήσει, απλώς με πιο αργούς ρυθμούς από τους θερμόαιμους του πάλαι ποτέ Διοικητή του ΨΝΑ Π. Θεοδωράκη.

Το νομοσχέδιο για την «διοικητική μεταρρύθμιση της Ψυχικής Υγείας», αυτή η φαρσοκωμωδία μεταρρύθμισης, έρχεται πιθανώς ως «δίχτυ ασφαλείας» μιας επερχόμενης κατάρρευσης κάποιων ΜΚΟ (αλλά, όπως και νάχει, κατάρρευσης), πρωτίστως, όμως, ως εργαλείο περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της Υγείας (κατάργησης δημόσιων υπηρεσιών, ελαστικές σχέσεις εργασίας, πεντάμηνα κλπ) και κλεισίματος των ψυχιατρείων με όρους νεοφιλελεύθερης απονοσοκομειοποίησης.

Το νομοσχέδιο αυτό δεν πρέπει να περάσει.

6/6/2016

   

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Ενημερωτικό Σημείωμα

10 Ιουνίου 2016 / Αθήνα

Συνάντηση – Συζήτηση

Όπως γνωρίζετε, ως δίκτυο “Ακούγοντας Φωνές” συμμετέχουμε και στηρίζουμε, στα πλαίσια της "Πρωτοβουλίας για ένα Πολύμορφο Κίνημα στην Ψυχική Υγεία" τη διοργάνωση μιας σειράς εκπαιδευτικών συναντήσεων - συζητήσεων γύρω από θεματικές ενότητες για τις οποίες υπήρξε έντονο ενδιαφέρον. Στα πλαίσια αυτά σας ενημερώνουμε ότι την Παρασκευή, 10 Ιουνίου 2016, 17.00-20.00 , θα πραγματοποιηθεί η τελευταία συνάντηση – συζήτηση που διοργανώνει η Πρωτοβουλία  με τίτλο:


"Τα κινήματα των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία

και των οικογενειών για ένα άλλο σύστημα Ψυχικής Υγείας"


Εισηγήσεις θα κάνουν οι:

Peter Bullimore (Εθνικό Δίκτυο για την Παράνοια, Ηνωμένο Βασίλειο - National Paranoia Network UK),

Νάσος Σιούκας (συντονιστής ομάδας αυτοβοήθειας Hearing Voices Network Αθήνας Μαρούσι,

Μαρίνα Λυκοβουνιώτη  (συντονίστρια ομάδας αυτοβοήθειας Hearing Voices Network Αθήνας),

Κυριακή Φετφατζή (μέλος ομάδας ομότιμης υποστήριξης συγγενών και φιλών ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία Hearing Voices Network Αθήνας),

Σωτήρης Λαϊνάς (Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Συντονιστής Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας)


Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη συμμετοχή συλλόγων οικογενειών, ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία, συλλογικοτήτων κ.α.



11-12 Ιουνίου 2016 / Αθήνα

Διήμερο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο
“Διάλογος με τις φωνές”
με τους
Peter Bullimore, Kate Crawford, Haley Brown


Το Δίκτυο των Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές Αθήνας διοργανώνει διήμερο εργαστήριο με θέμα “Διάλογος με τις Φωνές”. Πρόκειται για μια μέθοδο που αναπτύχθηκε για την εξερεύνηση του εαυτού και πιο συγκεκριμένα των υπό-προσωπικοτήτων ενός ατόμου. Για την εισαγωγή στη μεθοδολογία της τεχνικής θα προηγηθεί ένα εργαστήριο γύρω από την ιδιαιτερότητα της συνέντευξης σχετικά με το παιδικό τραύμα. 

Οι συχνές μετακομίσεις επηρεάζουν την ψυχική υγεία

από εφημερίδα των συντακτών

Σύμφωνα με έρευνα Βρετανών και Δανών επιστημόνων, τα παιδιά που έχουν υποχρεωθεί σε συχνές μετακομίσεις έχουν ως ενήλικοι χειρότερη ψυχική υγεία και ρέπουν στην αντικοινωνική συμπεριφορά.

Επικεφαλής της έρευνας, που δημοσιεύθηκε στο αμερικανικό περιοδικό προληπτικής ιατρικής «American Journal of Preventive Medicine», ήταν ο Ρότζερ Γουέμπ του Κέντρου Ψυχικής Υγείας και Ασφάλειας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν στοιχεία για όσους Δανούς γεννήθηκαν μεταξύ 1971-1997 και κατέγραψε κάθε μετακόμισή τους έως την ηλικία των 15 ετών.

Στη συνέχεια, η συχνότητα των μετακομίσεων συσχετίστηκε με τα κατοπινά αρχεία αυτών των περίπου 1,5 εκατ. ατόμων, μέχρι να γίνουν 45 ετών.

Η Δανία είναι η μόνη χώρα όπου θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια μελέτη καθώς τηρούνται αναλυτικά στοιχεία τόσο για τις μετακομίσεις κάθε ατόμου, όσο και για συμβάντα στη ζωή του όπως απόπειρες αυτοκτονίας, εγκληματικότητα, ψυχικές παθήσεις, κατάχρηση ουσιών, βίαιοι θάνατοι κ.ά.

Διαπιστώθηκε ότι το 37% των 1,5 εκατ. ατόμων είχαν μετακομίσει έστω μία φορά έως τα 15 τους.

Οι περισσότερες μετακομίσεις είχαν γίνει όταν ακόμη ήταν νήπια.

Η μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με τις συχνότερες μετακομίσεις κινδύνευαν αναλογικά περισσότερο αργότερα στη ζωή τους να εκδηλώσουν προβλήματα συμπεριφοράς, ψυχικής υγείας, παραβατικότητας κ.ά.

Ιδίως οι απανωτές μετακομίσεις στην ηλικία των 12-14 ετών αύξαναν σημαντικά τον κίνδυνο για βίαιη συμπεριφορά ή για απόπειρα αυτοκτονίας. Επιπλέον, η μελέτη έδειξε ότι ο αυξημένος κίνδυνος από τις συχνές μετακομίσεις δεν αφορά μόνο τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, αλλά κάθε κοινωνικοοικονομικού επιπέδου.

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας των καθαριστριών του Δρομοκαΐτειου στο υπουργείο Υγείας

απο ertopen

Οι εργαζόμενοι στο ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο» πραγματοποιούν σήμερα στάση εργασίας από τις 7:00 έως τις 11:00, διαμαρτυρόμενοι για την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση του ΕΣΥ, που, όπως υποστηρίζουν «οδηγεί το Δημόσιο Σύστημα Υγείας στην απαξίωση και τους ασθενείς στην αγκαλιά του ιδιωτικού τομέα».

Σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας, έξω από το υπουργείο Υγείας, έχουν προχωρήσει οι καθαρίστριες στο Δρομοκαΐτειο.
Οι εργαζόμενοι έφραξαν το πρωί με συρματόπλεγμα την κεντρική είσοδο του υπουργείου με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πλέον πρόσβαση στον εσωτερικό χώρο. Πάνω ακριβώς από το συρματόπλεγμα έχουν κρεμάσει ποδιές της εργασίας τους όπου σε κάθε μια από αυτές υπάρχει ένα γράμμα της αλφαβήτου με κόκκινα γράμματα σχηματίζοντας όλες μαζί την φράση " πεινάμε".

Ορισμένες από αυτές έχουν δέσει τα χέρια τους με σχοινιά και με αυτοσχέδια  χάρτινα πλακάτ που έχουν περάσει στον λαιμό τους  αναγράφουν διαφορά μηνύματα, όπως : «Δεν έχουμε φάρμακα», «τα παιδιά μας πεινάνε», «χάσανε την αξιοπρέπεια».

Οι καθαρίστριες του Δρομοκαιτειου προχωρούν από σήμερα σε επίσχεση εργασίας για την μη καταβολή των δεδουλευμένων τους.

Οι εργαζόμενοι στον τομέα καθαριότητας-φύλαξης και εστίασης, όπως αναφέρει το Σωματείο, «παραμένουν απλήρωτοι για πέντε μήνες, συνεχίζοντας, όμως, να προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες».

Με δεμένα χέρια έξω από το υπ. Υγείας οι καθαρίστριες του Δρομοκαΐτειου

από tvxs



Από νωρίς το πρωί έχουν συγκεντρωθεί έξω από το υπουργείο Υγείας οι καθαρίστριες που εργάζονται στο Δρομοκαΐτειο, οι οποίες παραμένουν απλήρωτες για πέντε μήνες.
Έχουν κλείσει με συρματόπλεγμα το υπουργείο Υγείας, έχουν κρεμάσει τις μπλούζες τους πάνω στις οποίες έχουν γράψει «πεινάμε», ενώ έχουν δέσει τα χέρια τους με σχοινιά.

Ο πρόεδρος των εργαζομένων στο Δρομοκαΐτειο, Δημήτρης Γιαννάκος, μιλώντας στο Mega, κατήγγειλε ότι οι συμβάσεις απασχόλησης των εργαζομένων στο  Δρομοκαϊτειο είναι σύμβαση έργου επισημαίνοντας ότι πληρώνουν εισφορές στο ΙΚΑ και δεν δικαιούνται άδεια ασθένειας.

«Αν αρρωστήσει κάποια πρέπει να φέρει κάποια άλλη να την αντικαταστήσει και να την πληρώσει η ίδια», είπε χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Γιαννάκος.

Οι εργαζόμενοι στο ψυχιατρικό νοσοκομείο ξεκίνησαν επίσχεση εργασίας, τονίζοντας ότι το ποσό των 90.000 ευρώ που δόθηκε στο Δρομοκαΐτειο ως έκτακτη επιχορήγηση, δεν επαρκεί για την εξόφληση πέντε μηνών δεδουλευμένων.

Εξόφληση δεδουλευμένων στο προσωπικό καθαριότητας του «Δρομοκαϊτειου»

Σε άμεση εξόφληση όλων των δεδουλευμένων στο προσωπικό που απασχολείται με σύμβαση μίσθωσης έργου στην καθαριότητα του νοσοκομείου, προχωρά το ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο», καθώς εξασφαλίστηκαν, με έκτακτη επιχορήγηση, όλες οι σχετικές πιστώσεις

Όπως αναφέρει ανακοίνωση της διοίκησης του νοσοκομείου «μετά από παρέμβαση του Υπουργείου Υγείας και της Διοίκησης της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας, εξασφαλίστηκαν, με έκτακτη επιχορήγηση, όλες οι σχετικές πιστώσεις και το Νοσοκομείο προχωρεί σε άμεση εξόφληση όλων των δεδουλευμένων». 

Οι εργαζόμενοι στο «Δρομοκαϊτειο» έχουν εξαγγείλει επίσχεση εργασίας από την Δευτέρα 6 Ιουνίου, διεκδικώντας την καταβολή των δεδουλευμένων τους. 

Θύμα ο αδερφός μας, θύτης μια οικογένεια που δεν άντεξε

από news247

Καθήλωση στο σπίτι ή καθήλωση στο ψυχιατρείο; Το ακραίο δίλημμα μιας οικογένειας που αναζητά επί 17 χρόνια στεγαστική δομή για το ασθενές μέλος της, καταδεικνύει με τον πιο κραυγαλέο τρόπο τα κενά του συστήματος ψυχικής υγείας και πρόνοιας στη χώρα μας

Ο Σ. είναι ένας νεαρός άνδρας με σύνδρομο Down, στοιχεία στο φάσμα του αυτισμού και ψυχικές διαταραχές. Παρά τη βαριά του αναπηρία (95%), είναι πολύ τρυφερός, αγαπά τη μουσική και το χορό, του αρέσει η συντροφιά και οι αγκαλιές, ενώ σε κατάλληλα υποστηρικτικό περιβάλλον, μπορεί να ξεδιπλώσει τις μικρές δυνατότητες που διαθέτει και να χαίρεται ιδιαίτερα με αυτό.

Μέσα στην ατυχία της ασθένειάς του, έχει την τύχη να ανήκει σε μια οικογένεια που προσπαθεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για το ασθενές μέλος της. Μία προσπάθεια που επί 17 χρόνια «σκοντάφτει» στα κενά του συστήματος υγείας και πρόνοιας και στο ατελέσφορο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, στο πλαίσιο της οποίας δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί -μεταξύ πολλών άλλων- το πάγιο αίτημα για αυξημένη φροντίδα των «δύσκολων» περιστατικών, όπως ο Σ.

«Παλεύουμε τόσα χρόνια, χωρίς να έχουμε καταφέρει να του σώσουμε τη ζωή» λέει στο News247 η αδελφή του, με την οποία επικοινωνήσαμε μέσω του Γραφείου Συνηγορίας, ενός πιλοτικού προγράμματος που τον τελευταίο χρόνο προσφέρει σημαντική στήριξη σε ψυχικά ασθενείς και τους συγγενείς τους για την προάσπιση και νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. «Μέσα σε αυτό το πλαίσιο νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης, νιώσαμε την ασφάλεια να μιλήσουμε για το πρόβλημά μας και να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση του αδερφού μας».

Μέχρι τις αρχές της εφηβείας του ο Σ. ζει με την οικογένειά του υπό τη στενή φροντίδα της μητέρας του και πηγαίνει σε ειδικό σχολείο. Παρουσιάζει όμως έντονα ψυχαναγκαστικά σύνδρομα και διαταραχές συμπεριφοράς με αποτέλεσμα να διακοπεί η φοίτησή του. Την ίδια περίοδο κλονίζεται σοβαρά η υγεία της μητέρας. Θεράποντες γιατροί και κοινωνική υπηρεσία συνιστούν την απομάκρυνση του παιδιού για την ασφάλεια και των δύο καθώς και την προστασία της ψυχικής υγείας των υπόλοιπων μελών της οικογένειας.

Το 1999 ξεκινά ο Γολγοθάς αναζήτησης στεγαστικής δομής. Οι προσπάθειες αποβαίνουν άκαρπες, καθώς είτε δεν υπάρχουν κενές θέσεις, είτε λόγω της συνθετότητας της αναπηρίας του (νοητική υστέρηση και ψυχικές διαταραχές) και ως μη αυτοεξυπηρετούμενο άτομο, ο Σ. δεν γίνεται δεκτός στις ελάχιστες υπάρχουσες. Τίθεται σε καθεστώς ομηρίας στο σπίτι του,  αποκλεισμένος από υποστήριξη  που μόνο επαγγελματίες του χώρου ψυχικής υγείας μπορούν να προσφέρουν. Παράλληλα,  μια ολόκληρη  οικογένεια αλυσοδένεται και  απομονώνεται  με  το ασθενές μέλος της, προσπαθώντας να υποκαταστήσει τους εξειδικευμένους ρόλους του ψυχίατρου, του κοινωνικού λειτουργού, του ψυχολόγου,  του εργοθεραπευτή, του νοσηλευτή, ενώ παράλληλα να είναι γονιός ή αδερφός. Τα μέλη της εξουθενώνονται  ψυχικά, σωματικά και  οικονομικά.

Επί έξι χρόνια ο Σ. δεν γίνεται δεκτός ούτε στα ψυχιατρικά νοσοκομεία για νοσηλεία. Λαμβάνει μόνο φαρμακευτική αγωγή στα επείγοντα και επιστρέφει στο σπίτι με αποτέλεσμα να πέσει δύο φορές σε κώμα, ως αποτέλεσμα αυτής της αντιμετώπισης.

Το 2005, μετά από παρέμβαση της οικογένειας στο υπουργείο Υγείας και ακρόαση από τον υπουργό, η μόνη λύση που δίνεται είναι η εισαγωγή του σε ψυχιατρικό νοσοκομείο για νοσηλεία, μέχρι να βρεθεί κατάλληλη δομή... Εκεί ζει μέχρι σήμερα, καθηλωμένος, καθώς το προσωπικό δεν μπορεί ούτε αριθμητικά ούτε σε εξειδίκευση να ανταπεξέλθει στις πολλαπλές ανάγκες της φροντίδας του. Η αδερφή του περιγράφει στο News247:

Για να έχει μια στοιχειώδη ποιότητα ζωής, πληρώνουμε μια γυναίκα να είναι εκεί οκτώ ώρες την ημέρα, επτά μέρες την εβδομάδα. Πηγαίνει κάθε πρωί, λύνει τα χεράκια και τα ποδαράκια του (τις νύχτες είναι δεμένος για να μην τραυματίσει τον εαυτό του ή τους άλλους, όπως μας λένε), φροντίζει να βγαίνει έξω, να περπατάει, να πηγαίνει στο ζαχαροπλαστείο, να έχει αυτή τη στοιχειώδη κοινωνική ζωή

«Γνωρίζουμε ότι δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί, θυματοποιείται και το προσωπικό της κλινικής και η οικογένειά μας απέναντι στην αδυναμία του συστήματος υγείας να δώσει λύση. Παράλληλα όμως βιώνουμε και ακραίες καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του. Πριν από μερικές εβδομάδες διακομίσθηκε σε γενικό νοσοκομείο με ειλεό του εντέρου, αφέθηκε εκεί κι εμείς ενημερωθήκαμε την επόμενη μέρα το πρωί».

Πήγε η αδελφή μου και τον βρήκε ετοιμοθάνατο στα επείγοντα

Παράλληλα, όλες οι προσπάθειες για εύρεση στεγαστικής δομής σε συνεργασία με την κοινωνική υπηρεσία του νοσοκομείου έχουν αποβεί άκαρπες. Η τελευταία μάλιστα, ήταν τραυματική για όλη την οικογένεια, καθώς δεν ακολουθήθηκε το πρωτόκολλο μετεγκατάστασης. Χωρίς να ειδοποιηθούν αρχικά οι συγγενείς, ο Σ. βρέθηκε σε ειδικό οικοτροφείο εκτός Αττικής, όπου έμεινε τελικά για λίγες μόνο εβδομάδες, καθώς η θέση ήταν προσωρινή και επέστρεψε άρον άρον στο νοσοκομείο. «Αυτό με διέλυσε, πραγματικά, διότι είδα στην πράξη αυτό που χρειάζεται ο αδερφός μου και όλα τα παιδιά με αυτισμό και ψυχικές διαταραχές: καλή οργάνωση του χώρου που δεν τα ερεθίζει, δωμάτιο συναισθηματικής αποσυμφόρησης, αυξημένο προσωπικό για 24ωρη εποπτεία, εργοθεραπευτές και ειδικούς να κάνουν δραστηριότητες να μην είναι συνεχώς καθηλωμένα. Ήταν πραγματικά μια μονάδα αυξημένης φροντίδας. Ο Σ. από την αρχή που βρέθηκε εκεί ήταν πολύ χαρούμενος, μετά από πολλά χρόνια κοιμήθηκε χωρίς να δένεται, καθώς υπήρχαν συνεχώς δύο άνθρωποι και παρακολουθούσαν. Εκεί που υπάρχει το προσωπικό και η φιλοσοφία, προλαμβάνονται όλα χωρίς καθήλωση. Δεν πίστευα αυτό που είδα…»

Σήμερα ο Σ. είναι ακόμα ένας χρόνιος ασθενής που υπό το πρίσμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης επιβάλλεται να αποασυλοποιηθεί. «Είναι θλιβερό…» τονίζει η οικογένειά του, «ενώ  άκαρπη έχει αποβεί επί 11 χρόνια η  κοινή μας με την κοινωνική υπηρεσία του νοσοκομείου προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Η έρευνα   σε δημόσιες δομές (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, δομές Ψυχαργώ, Μ.Κ.Ο., Α.Μ.Κ.Ε.), δομές υποστηριζόμενες από την εκκλησία κ.α. έχει εξαντληθεί».

Λες και δεν υπάρχει τίποτε για αυτόν. Λες και δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα στη ζωή

Στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και του προγράμματος Ψυχαργώς, δημιουργήθηκαν εκατοντάδες δομές στην κοινότητα που απορρόφησαν χιλιάδες χρόνιους ασθενείς από τα ψυχιατρεία, η αποασυλοποίηση των οποίων παραμένει άμεση προτεραιότητα. Από την πρώτη αξιολόγηση του Ψυχαργώς ωστόσο, για την περίοδο 1999-2009, επισημαίνονται τα κενά του συστήματος, μεταξύ των οποίων μεγάλα κενά σε εξειδικευμένες υπηρεσίες για άτομα στο ευρύτερο φάσμα του αυτισμού, με νοητική υστέρηση. Οι ίδιες επισημάνσεις έγιναν και στην τελευταία αξιολόγηση έναν χρόνο πριν, χωρίς καμία μέριμνα να έχει επιληφθεί μέχρι σήμερα από την Πολιτεία. Αντιθέτως, όπως έχει επισημάνει τόσο ο Συνήγορος του Πολίτη όσο και η Ειδική Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ψυχικά Ασθενών, το πρώτο ειδικό οικοτροφείο στην Αθήνα για άτομα με αυτισμό και νοητική υστέρηση σταμάτησε να λειτουργεί ως τέτοιο κατόπιν αλλαγής του καταστατικού του, ενώ οι επανειλημμένες συστάσεις για μετατροπή ήδη υπαρχουσών δομών σε αυξημένης φροντίδας έχουν πέσει στο κενό. 

Ως εκ τούτου, η οικογένεια του Σ. βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ακραίο ερώτημα:

Ο Σ. στο σπίτι  αβοήθητος και καθηλωμένος  από την ίδια του τη οικογένεια με μια “επίκτητη” συν- νοσηρότητα να απειλεί  όλα τα μέλη της; Ή ο Σ. σε ψυχιατρικό νοσοκομείο δίχως κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση  με πολύωρη καθήλωση και  μηδενική ποιότητα ζωής; 

Η απάντηση  μονόδρομος.

Θύμα ο αδερφός μας.

Θύτης, μια οικογένεια που δεν “άντεξε” και ολόκληρο το σύστημα ψυχικής υγείας  μιας χώρας που  δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, να δώσει λύσεις και να βοηθήσει.

Για τον Σ. και την οικογένειά του, 17 χρόνια επίμονης προσπάθειας, είχαν ως αποτέλεσμα λίγες μόνο εβδομάδες φιλοξενίας σε μονάδα αυξημένης φροντίδας και μετά ξανά πίσω σε ένα ακατάλληλο πλαίσιο,καθηλωμένος, όπως πολλοί ακόμα ασθενείς, με την αιτιολογία της υποστελέχωσης.

*Το Γραφείο Συνηγορίας για τη δωρεάν στήριξη των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων  λειτούργησε πιλοτικά για ένα χρόνο, έως τα τέλη Απριλίου 2016, χρηματοδοτούμενο από τα EEA Grants στο πλαίσιο του προγράμματος «Είμαστε Όλοι Πολίτες» που διαχειρίζεται το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Λόγω του μεγάλου όγκου αιτημάτων που δέχθηκε η ομάδα νομικών και ψυχολόγων του, τα οποία ξεπέρασαν τα 300, η λειτουργία του γραφείου παρατάθηκε και μετά τη λήξη της χρηματοδότησης, έως το τέλος Ιουνίου. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα psy-dikaiomata.gr

Γίναμε αυτόπτες μάρτυρες: Πώς η τηλεψυχιατρική 'λύνει ιμάντες' από απόσταση

από news247

Από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, στην Ελλάδα το 2003 ως "χάπι" για να αναχαιτίζονται ακούσιες νοσηλείες και εγκλεισμοί. Από πότε και πού εφαρμόζεται η τηλεψυχιατρική στη χώρα μας; Τα πρόσωπα πίσω από την πρωτοπόρα μέθοδο και οι αριθμοί της ψυχικής υγείας που κυριολεκτικά νοσεί. Το NEWS 247 έγινε αυτόπτης μάρτυρας σε "distance περιστατικά" από Κυκλάδες και τις φυλακές Ελεώνα

Η μέρα που «χάθηκε η λογική» δεν ήταν μια στιγμή ή κλάσματα δευτερολέπτου. Ήταν κάθε μέρα. Αργά και βασανιστικά. Χωρίς έγκαιρη διάγνωση, μετά τα πρώτα σημάδια. Και χωρίς μέριμνα, σταθερό θεραπευτικό πρόγραμμα, κατάλληλες υποδομές ή και γιατρούς. Ήταν η μέρα που έπρεπε οι ίδιοι και οι συγγενείς τους να έρθουν αντιμέτωποι με την ανύπαρκτη ψυχιατρική κουλτούρα μιας Ελλάδας που παλεύει 32 χρόνια να μεταρρυθμίσει την ψυχική υγεία και να μεταβεί σε εναλλακτικές δομές αποασυλοποίησης, κόντρα στον εγκλεισμό, τις ακούσιες νοσηλείες και τις «περιστρεφόμενες πόρτες».

Το ψυχικό νόσημα στη χώρα μας φέρει μέχρι και σήμερα – και παρά τις κοινοτικές «καμπάνες» -  το στίγμα του επονείδιστου. Στο χείριστο παράδειγμα της επαρχίας, αποτελεί συνώνυμο της απειλής για τον κοινωνικό ιστό, τρόμο ή ντροπή που πρέπει να θαφτεί κάτω από το χαλάκι της υπερφίαλης νοοτροπίας κατά του διαφορετικού, του πάσχοντα και του αναξιοπαθούντα που αναζητά μάταια ψυχικό καταφύγιο για να σβήσει την κόκκινη γραμμή που χωρίζει τη ζωή «μέσα», από αυτήν «έξω».

Υπάρχει αχτίδα φωτός στα χρόνια της (ψυχιατρικής) χολέρας; Και τελικά τι απογίνονται οι ψυχικά πάσχοντες σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές που ζουν το μαρτύριο της «σταγόνας» σε ιατρικό προσωπικό και χρηματοδότηση ήδη από το 2005, ανάμεσα σε απαξιωμένα νοσοκομεία, αντιμέτωποι με την γεωγραφική ανισοκατανομή των μονάδων ψυχικής υγείας, χωρίς πρωτοβάθμια φροντίδα και με ανύπαρκτο πλάνο για το αύριο;

Επί 14 χρόνια η ΜΚΟ «ΚΛΙΜΑΚΑ» επιχειρεί την ανάσχεση εισαγωγών σε νοσοκομειακές ψυχιατρικές μονάδες ή ψυχιατρικά καταστήματα, την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση, παρέμβαση και θεραπεία των ψυχικά ασθενών στον τόπο κατοικίας τους. Με ποιο τρόπο; Με την εφαρμογή της τηλεψυχιατρικής. Μια πρωτοπόρα μέθοδο που εφαρμόστηκε σε Ιράκ - Αφγανιστάν το 2002 και αντίστοιχα, το 2003 πέρασε το κατώφλι της χώρας μας.

Μεσημέρι Δευτέρας. Στα γραφεία της ΜΚΟ, στον Κεραμεικό. Τα ιατρικά «ραντεβού από απόσταση», ακανόνιστα. Το σύστημα Tandberg με διπλή σύνδεση ISDN (συνολικού κόστους 10.000 -12.000 ευρώ), ο κωδικοποιητής - αποκωδικοποιητής (CODEC), η κάμερα υψηλής ευκρίνειας, μία μεγάλη οθόνη, το σύστημα ήχου με μικρόφωνα και ηχεία και ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής για πρόσβαση στονηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο του ασθενούς, όλα στη θέση τους. Η σύνδεση τρέχει με υψηλές ταχύτητες και στην άλλη άκρη της γραμμής, ξεπροβάλλουν ασθενείς από την Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας σε Νάξο, Σαντορίνη, Αμοργό και Ίο. Την Μονάδα που συστάθηκε επίσης το 2003, ως αντίβαρο στην έλλειψη αποτελεσματικής πρωτοβάθμιας ψυχικής φροντίδας στα νησιά του ΝΑ Αιγαίου, με έδρα τη Νάξο.

Η τηλεψυχιατρική ως κλάδος της τηλεϊατρικής πρωτοεμφανίστηκε το 1950

Ένα από τα πολλά «distance περιστατικά», ο Γιάννης από τη Σαντορίνη. Σήμερα 29 ετών. Γεννημένος με νοητική στέρηση, πριν περίπου 12 χρόνια παρουσίασε τα πρώτα σχιζοφρενικόμορφα επεισόδια, μέχρι που η μητέρα του κάλεσε την αστυνομία και ζήτησε την μεταφορά του στην Αθήνα. «Αποτρέψαμε τον εγκλεισμό σε νοσοκομείο τελευταία στιγμή. Ζητήσαμε να επιστρέψει σπίτι. Από το 2004 μέχρι και σήμερα, τον αντιμετωπίζουμε από απόσταση. Είναι πολύ καλύτερα. Συνεργάζεται, παίρνει τα φάρμακά του, δεν έχει πια τάσεις αυτοκτονίας, ξεθύμανε η οργή που είχε μέσα του, αλλά και η σεξουαλική συμπεριφορά προς τη μητέρα του». Η γνώμη του ίδιου του Γιάννη; «Δεν είμαι, όπως τότε. Είχα άγχος, στεναχώρια, νεύρα. Έλεγα μακάρι να μην ζούσα. Τώρα δεν λέω τίποτα τέτοιο. Έχασα 25 κιλά, ξεκίνησα δουλειά στο δήμο και πλέον, βοηθάω μόνος μου τον ίδιο μου τον εαυτό. Νιώθω τυχερός. Ξέφυγα».

Το παράδειγμα του 29χρονου, δεν είναι το μόνο. Ακολουθούν και άλλα, με το NEWS 247 να γίνεται αυτόπτης μάρτυρας της «ψυχιατρικής χείρας βοηθείας από απόσταση» που εμπνεύστηκε ο ψυχίατρος και Πρόεδρος της ΜΚΟ «Κλίμακα» Κυριάκος Κατσαδώρος και έμελλε να προσθέσει κάτι στον χάρτη της ελλιπέστατης πρωτοβάθμιας ψυχικής φροντίδας. Να σημειωθεί ότι το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα «Ψυχαργώς» προέβλεπε τον αποϊδρυματισμό των χρόνιων ασθενών που φιλοξενούνταν στα οκτώ δημόσια ψυχιατρεία, το δε κλείσιμό τους έως το 2015, την ανάπτυξη κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, καθώς και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ασθενών. Μέχρι σήμερα, λουκέτο έχουν βάλει τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία Χανίων, Πέτρας Ολύμπου, Κέρκυρας, Τρίπολης και Νταού Πεντέλης, δημιουργήθηκαν εκατοντάδες στεγαστικές δομές αποασυλοποίησης και κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας, ενώ η διαχωρισμός της χώρας σε 58 αρχικά και 38 στη συνέχεια τομείς ψυχικής υγείας ουδέποτε εφαρμόστηκε, αφήνοντας ακόμη και ολόκληρες περιοχές χωρίς ψυχική στήριξη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου και η δυτική Μακεδονία δεν διαθέτουν ούτε ένα Α’ Βαθμιο Κέντρο Ψυχικής Υγείας, ενώ η δυτική Ελλάδα στερείται εντελώς Κέντρων Ημέρας.

«Μοιραία κλιμακώθηκε μια ασφυκτική πίεση και έπρεπε να κάνουμε κάτι. Να παρέμβουμε δυναμικά. Πλέον δεν είμαστε οι μόνοι που εφαρμόζουν το αντίστοιχο πρόγραμμα, αλλά ήμασταν σίγουρα οι πρώτοι. Σήμερα μάλιστα που η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, μπορείς να κάνεις κλήσεις ακόμη και μέσω Skype, όμως το Tandberg παρέχει κάμερα εστίασης για ζουμ στον ασθενή (κινήσεις, βλέμμα, εκφράσεις), ενώ εξασφαλίζεται και το ιατρικό απόρρητο», αναφέρει ο Κυριάκος Κατσαδώρος, ενόσω ο υπολογιστής του εκείνη τη στιγμή συνδέεται με τις φυλακές Ελεώνα. Η Παρθένα εκτίει ποινή φυλάκισης 15 χρόνων για υπόθεση ναρκωτικών και το τελευταίο διάστημα προσπαθεί να δώσει τέλος στη ζωή της. Ο κ. Κατσαδώρος από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, συμβουλεύει για τα φάρμακα και προτείνει να συσταθεί μία ομάδα επιφυλακής εντός καταστήματος κράτησης, που θα την αποτρέπει από το να καταπίνει μπαταρίες, κλειδιά ή να κόβει τις φλέβες της. «Δεν είναι εύκολη η καθημερινότητα εδώ. Και δεν κερδίζουμε όλες τις μάχες. Αλλά παλεύουμε για τις περισσότερες».

Μέχρι στιγμής, το δίκτυο τηλεψυχιατρικής καλύπτει τις μονάδες Ψυχικής Υγείας σε Νάξο, Σαντορίνη, Αμοργό και Ίο, τις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης σε Πάτρα και Κέρκυρα, καθώς και το Κατάστημα Κράτησης Γυναικών στον Ελεώνα Θηβών. «Ουσιαστικά συνδεόμαστε τηλεφωνικά με όλα αυτά τα σημεία, βλέπουμε περιστατικά συχνά, χορηγούμε φάρμακα και συνταγές, συζητάμε, προλαμβάνουμε, θεραπεύουμε. Στα νησιά του Αιγαίου άλλωστε, υπήρχαν ανέκαθεν περιορισμένες  αναπτυξιακές δομές και συχνά προβληματική, μη καθημερινή πρόσβαση λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών και του ελλιπούς ακτοπλοϊκού δικτύου. Γεγονός που δυσχεραίνει την πρόσβαση των κατοίκων των νησιών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στα μεγαλύτερα από τα νησιά της ακτίνας δράσης, όπως η Νάξος και η Σαντορίνη, υπήρχε παντελής απουσία επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όσοι κάτοικοι χρειάζονταν ψυχιατρική περίθαλψη  έπρεπε να επισκεφθούν το Νοσοκομείο της Σύρου ή υπηρεσίες της Αθήνας. Στο υπό κατασκευή νοσοκομείο, έχει γίνει πρόβλεψη για έναν ψυχίατρο. Μακάρι να στείλουν», αναφέρει ο κ. Κατσαδώρος.

Σε 14 χρόνια λειτουργίας έγιναν 59.250 συνεδρίες & εξετάστηκαν 15.368 ασθενείς

Το χειρότερο περιστατικό; «Δεν θα ξεχάσω ποτέ ασθενή που συνδεθήκαμε μέσω Tandberg και μου είπε: ‘Γιατρέ, πες μου κάτι για να ζήσω. Έχω πάρει 20 χάπια’. Ή ακόμη χειρότερα, περιστατικό βαριάς ψύχωσης στη Νάξο που νοσηλεύονταν επί 1.5 χρόνο σε δύο νοσοκομεία της Αθήνας και μέχρι σήμερα παλεύουμε να κερδίσει έστω μία μικρή βελτίωση», αναπολεί ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής της Κλίμακας, Γιάννης Χατζιδάκης. Στα ευτυχέστερα; «Όταν υποστηρίζουμε αποθεραπευμένους να υιοθετήσουν παιδιά. Τους παρακολουθούμε και παρέχουμε έως και συμβουλές για τη γονεϊκότητα», λέει και συμπληρώνει: «Το σημαντικό είναι ότι μπορέσαμε κρατήσουμε ασθενείς στην κοινότητα. Με την τηλεψυχιατρική, αισθάνονται περισσότερο λειτουργικοί στην κοινωνία, δεν έχασαν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις ή την καθημερινότητά τους, ενώ γλιτώνουν χρόνο από το να τρέχουν σε Κέντρα Υγείας. Οι δικές μας υπηρεσίες είναι δωρεάν. Και σίγουρα, δεν υπάρχει καλύτερο και χειρότερο νησί από άποψη περιστατικών. Υπάρχει απλά προοδευτική αύξηση μανιοκατάθλιψης, τάσεων αυτοκτονίας και άλλων ψυχώσεων, λόγω κρίσης. Στα συχνότερα προφίλ, πρώην επιχειρηματίες που έζησαν τις εποχές παχιών αγελάδων και δυστυχώς, έφηβοι. Δίνουμε μάχες καθημερινά. Δεν είμαστε Θεοί, αλλά πλέον έχουμε τα κατάλληλα όπλα για να βοηθήσουμε. Ξέρετε ότι 1 στους 3 σχιζοφρενείς με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, δεν ξεχωρίζει πλέον από τους κανονικούς ανθρώπους εκεί έξω;».

Σύμφωνα με τον κ. Κατσαδώρο, το ανθρώπινο δυναμικό της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων αποτελείται από δύο ψυχιάτρους,  δυο ψυχολόγους, μία νοσηλεύτρια, τρεις διοικητικούς υπαλλήλους και έναν υπεύθυνο τεχνικής υποστήριξης και δικτύων. Το σύνολο του προσωπικού, εξαιρουμένων των δυο ψυχιάτρων, είναι εγκατεστημένο στα νησιά οπού λειτουργούν σε καθημερινή βάση τα παραρτήματα της Κινητής Μονάδας. «Είναι το ίδιο προσωπικό που υποστηρίζει και το δίκτυο της τηλεψυχιατρικής».

Πώς όμως τελικά μετριέται σε αριθμούς, η επιτυχία από την εφαρμογή της τηλεϊατρικής; Οι ψυχίατροι – ψυχοθεραπευτές της ΜΚΟ μιλούν με αποδείξεις. Στα 14 χρόνια λειτουργίας, έχουν ολοκληρωθεί πάνω από 59.250 συνεδρίες και έχουν παρακολουθηθεί 15.368 ασθενείς. Από το 2011 -  2015, 2.228 από τις συνεδρίες, αφορούν σε φυλακισμένες του Ελεώνα, ενώ από το 2003 μέχρι και το 2015, περίπου 10.544 άτομα έλαβαν υπηρεσίες (και) μέσω τηλεψυχιατρικής από την Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων. «Από τις 08.00 – 20.00 καθημερινά, τρεις γιατροί είμαστε υπ’ ατμόν, πίσω από τους υπολογιστές μας. Το υπουργείο Υγείας δεν επιτρέπει να βλέπουμε περισσότερους από 8 ασθενείς την ημέρα, αλλά υπάρχουν φορές που ο αριθμός φτάνει τους 15», προσθέτει ο κ. Χατζηδάκις. 

Να σημειωθεί ότι στις παρεχόμενες υπηρεσίες, εντάσσονται η εκτίμηση και η διάγνωση ασθενών, η τακτική παρακολούθηση, η συνταγογράφηση φαρμάκων, οι εκδόσεις πιστοποιητικών, οι επιστημονικές συσκέψεις και η συνεχής κατάρτιση και εκπαίδευση του προσωπικού. «Σε περιπτώσεις οξέων περιστατικών, η δυνατότητα 24ωρης ψυχιατρικής και ψυχολογικής παρέμβασης με τηλεψυχιατρική και η σωστή συνεργασία με εισαγγελείς, αστυνομία, ασθενείς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας, απέφερε πολλαπλά οφέλη. Στα 14 αυτά χρόνια, έχει αποφευχθεί σημαντικά η διακομιδή ασθενών από απομακρυσμένες περιοχές στην Αθήνα, αλλά και η ακούσια νοσηλεία σε σημαντικά ποσοστά. Κάτι που επιτάσσει άλλωστε και η κοινοτική μεταρρύθμιση», εξηγεί ο κ. Κατσαδώρος.

Πιο αναλυτικά, από το 2003 έως το 2015, η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων δέχθηκε 249 εντολές από την εισαγγελία, προκειμένου να γνωματεύσει εάν τα άτομα έχρηζαν ακούσιας νοσηλείας. Σε 139 περιπτώσεις πραγματοποιήθηκε ακούσια εισαγωγή σε ψυχιατρικό νοσοκομείο για ψυχωτική διαταραχή. Σε 110 όμως από αυτές, οι γνωματεύσεις ήταν αρνητικές και οι ασθενείς αντιμετωπίσθηκαν στην κοινότητα.

Η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων δέχθηκε 249 εισαγγελικές εντολές (2003-2015). Σε 110 από αυτές, οι γνωματεύσεις ήταν αρνητικές

Τα επείγοντα περιστατικά και πόσο μάλλον στα νησιά, δεν είναι απλές υποθέσεις. Απαιτούν παρέμβαση ψυχιάτρου και την κινητοποίηση πολλαπλών πόρων. Όταν ένα επείγον περιστατικό παραπέμπεται στην Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων από  τα Κέντρα Υγείας, την Εισαγγελία, το Αστυνομικό Τμήμα ή τα κατά τόπους Λιμεναρχεία, ο ασθενής προσέρχεται προς εξέταση συνοδεία ασθενοφόρου ή περιπολικού.  Όταν η παραπομπή έχει γίνει από Κέντρο Υγείας,ο ασθενής εξετάζεται από δύο απομακρυσμένους  ψυχιάτρους, παρουσία του επαγγελματία που  εδρεύει στο νησί ή/και παρουσία του εφημερεύοντα γιατρού του Κέντρου Υγείας. Ευνόητο είναι ότι όταν η μονάδα ψυχικής υγείας και το σύστημα της τηλεψυχιατρικής βρίσκονται μέσα στο Κέντρο Υγείας η διαδικασία παραπομπής και αντιμετώπισης του επείγοντος είναι πιο άμεση (πχ. στην Ίο το γραφείο της μονάδας ψυχικής υγείας βρίσκεται μέσα στο Κέντρο Υγείας κι έτσι το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό έχει 24ωρη άμεση πρόσβαση στο σύστημα της τηλεψυχιατρικής). Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να συστηθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, η  βραχεία νοσηλεία του ασθενούς στο γενικό Νοσοκομείο (όταν πρόκειται για την Νάξο), κατ΄ οίκον νοσηλεία, ακούσια νοσηλεία  σε ψυχιατρικό νοσοκομείο της Αθήνας κ. ο. κ.

«Σε περίπτωση κακοκαιρίας, οι ασθενείς είναι αναγκασμένοι να μεταφέρονται (με ή χωρίς χειροπέδες) σε κρατητήρια και να παραμένουν εκεί για όσο χρειαστεί. Αναλογιστείτε λοιπόν, πόσα χρήματα γλιτώνει το κράτος από τη δική μας παρέμβαση!», λένε οι υπεύθυνοι ψυχίατροι.

Τι κι αν οι καταγγελίες για αναποτελεσματικότητα για την εξ' αποστάσεως πληθαίνουν; «Καθίσαμε, μελετήσαμε και είδαμε ότι τελικά, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Έχουμε αναπτύξει σχέσεις ιδιαίτερες με ασθενείς. Σαν να είναι δίπλα μας. Και όταν μάλιστα τυχαίνει να μιλάς πολλές φορές μαζί τους, η σχέση γίνεται ακόμη στενότερη» και καταλήγουν: «Στο τέλος όμως αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που απομένει; Το εάν μπορούμε να κάνουμε κάτι, ώστε όλοι αυτοί οι άνθρωποι να μην έρχονται απαραιτήτως στην Αθήνα. Μπορούν να υποστηρίζονται αποτελεσματικά από εκεί που μένουν; Εκεί είναι η δική μας η δουλειά. Εκεί είναι η δική μας αλληλοσυμπλήρωση με τις δημόσιες δομές ψυχικής υγείας. Και ελπίζουμε!».

Τα θεμέλια της τηλεψυχιατρικής

Το 2002 στο πλαίσιο της Αποασυλοποίησης, η ΚΛΙΜΑΚΑ εγκαινίασε ένα δίκτυο τηλεψυχιατρικής μεταξύ του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Τρίπολης και της Κεντρικής Ψυχιατρικής Υπηρεσίας στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο στο δίκτυο εντάχτηκαν δύο ψυχιατρικά νοσοκομεία σε Ιράκ και Αφγανιστάν για τη δημιουργία Διαδικτυακού Κέντρου επιμόρφωσης νοσηλευτικού  προσωπικού.

Την ίδια στιγμή, η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων της ΚΛΙΜΑΚΑ χρησιμοποίησε τον ιατρικό φάκελο και την τηλεδιάσκεψη, ως μέσο παροχής υπηρεσιών από το 2003, προκειμένου να εξυπηρετήσει τους στόχους που έθετε τότε η Κοινοτική Οδηγία για την Ψυχική Υγεία.

Σταδιακά, από το 2003 και μετά, η τηλεψυχιατρική εντάθηκε και στις μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, ενώ το 2010 δημιουργήθηκε το πρότυπο ιατρείο τηλεψυχιατρικής εντός του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών στον Ελεώνα Θηβών. Κατά τα έτη 2003 – 2013, δεκάδες επαγγελματίες ψυχικής υγείας συμμετείχαν στα πρόγραμμα. 

Ωστόσο, να σημειώσουμε ότι η τηλεψυχιατρική ως κλάδος της τηλεϊατρικής πρωτοεμφανίστηκε το 1950 και αφορούσε από τότε σε παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας από απόσταση, μέσω ζωντανής και αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ του επαγγελματία και του εξυπηρετούμενου. Η θετική σχέση κόστους – οφέλους, η αξιοπιστία των διαγνώσεων και η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων τεκμηριώθηκαν ερευνητικά σε ένα ευρύ φάσμα πλαισίων, όπως φυλακές, απομακρυσμένες περιοχές και ψυχιατρικά νοσοκομεία.

Οι αριθμοί συνοπτικά

2003: Η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων εντάσσει στη λειτουργία της τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο και την τηλεδιάσκεψη

2003-2005: Η τηλεψυχιατρική εντάσσεται και στις μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης

2010: Ξεκινά το πρόγραμμα τηλεψυχιατρικής εντός του καταστήματος κράτησης γυναικών στον Ελεώνα Θηβών

14 χρόνια λειτουργίας τηλεψυχιατρικής: 50.250 συνεδρίες, 15.368 ασθενείς

2011-2015: 2.228 συνεδρίες, 816 γυναίκες στα φυλακές Ελεώνα

2003-2015: 10.544 άτομα έλαβαν υπηρεσίες (και) μέσω τηλεψυχιατρικής από την Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων

2015 - 2016: Σύστημα τηλεψυχιατρικής ξεκίνησε να λειτουργεί και στο Δαφνί, καλύπτοντας την περιοχή εξίσου των ΝΑ Κυκλάδων

Ευρωπαϊκή Οδηγία 2011/24/ΕU:  Μέχρι το 2020 οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση στους ατομικούς ηλεκτρονικούς ιατρικούς φακέλους οπουδήποτε στην Ευρώπη    

Το κόστος της (ανολοκλήρωτης) μεταρρύθμισης: 1,5 δισ. ευρώ και χιλιάδες τσακισμένες ψυχές

από news247

Μετά από τρεις δεκαετίες μεταρρυθμιστικής προσπάθειας και τη δαπάνη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, το σύστημα ψυχικής υγείας στη χώρα μας εξακολουθεί να κοστίζει ακριβά, κυρίως σε ανθρώπινες ζωές. Το News247 επιχειρεί να καταγράψει τα κενά του συστήματος και να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ψυχικής υγείας, που αφορά όλους μας

Λέρος, δεκαετία του ’80. Οι μεσαιωνικές εικόνες γυμνών, δεμένων με αλυσίδες ασθενών, από το ψυχιατρείο του νησιού προκαλούν παγκόσμια κατακραυγή. Δακτυλοδεικτούμενη για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κινδυνεύοντας να παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η Ελλάδα ζητά και λαμβάνει χρηματοδότηση για να μεταρρυθμίσει το σύστημα ψυχικής υγείας, βγάζοντας τους ασθενείς από τα ψυχιατρεία – άσυλα και αναπτύσσοντας εναλλακτικές στεγαστικές δομές στην κοινότητα. Τρεις δεκαετίες μετά και με τη δαπάνη 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους και κρατικό προϋπολογισμό, χιλιάδες ασθενείς βγήκαν από τα ψυχιατρεία, ενώ εκατοντάδες εναλλακτικές στεγαστικές δομές και υπηρεσίες ιδρύθηκαν. Ωστόσο, οι υπηρεσίες αυτές εμφανίζονται σήμερα ανεπαρκείς, ασύνδετες και κατακερματισμένες, με τους ασθενείς να δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές. Ο στόχος για κλείσιμο των ψυχιατρείων μέχρι το τέλος του 2015 δεν εκπληρώθηκε. Αντ’ αυτού, τα τρία εναπομείναντα πλήρως λειτουργικά ψυχιατρικά νοσοκομεία (Δαφνί, Δρομοκαΐτειο, Θεσσαλονίκης), εξακολουθούν να σηκώνουν μεγάλο βάρος της ψυχιατρικής περίθαλψης, να διατηρούν ασυλικά τμήματα και να αναπαράγουν τους χρόνιους ασθενείς τους. Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει για τη μετάβαση από την ασυλική στην κοινοτική ψυχιατρική, το σύστημα ψυχικής υγείας φαίνεται να έχει μπει σε έναν φαύλο κύκλο αναπαραγωγής των μελανών σημείων του, ενώ παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθούν να διαπιστώνονται συστηματικά από τους αρμόδιους φορείς.

«Μεταρρύθμιση που βασίστηκε μόνο στην αποασυλοποίηση χρόνιων ασθενών ήταν καταδικασμένη να αποτύχει» επισημαίνει στο News247, η Νίκη Δαρμογιάννη, ψυχολόγος στην Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας  με 13 χρόνια εμπειρίας σε κοινοτικές στεγαστικές δομές, ξενώνες και οικοτροφεία. «Δεν αποασυλοποιείς κατά την άποψή μου ανθρώπους που ήταν 40 ή 50 χρόνια στο ψυχιατρείο. Είναι λογικό και εύλογο να τους μεταστεγάσεις σε πιο μικρές δομές με πιο ανθρώπινες συνθήκες, αλλά γελιόμαστε αν θεωρούμε ότι αυτό είναι αποασυλοποίηση. Διότι μπορεί να βγάλαμε μεν από τα ψυχιατρεία 80 χρονών ανθρώπους προκειμένου να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά αφήσαμε έξω από τον σχεδιασμό  τους  νέους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι, εφόσον δεν υπάρχουν κατάλληλες δομές να τους φιλοξενήσουν, οι νέοι αυτοί ασθενείς να ξεμένουν στα ψυχιατρεία και να ασυλοποιούνται από τις μακροχρόνιες ή τις  επαναλαμβανόμενες νοσηλείες. Γιατί αν δεν πάρεις τον ασθενή στα 20 ή στα 30 του, να τον βοηθήσεις να σταθεί στα πόδια του, να μην χάσει τη δουλειά του, την καθημερινότητά του και την κοινωνική του ζωή δεν κάνεις τίποτα. Πήγαμε να κάνουμε ένα καλό και δημιουργήσαμε απανωτά κακά, λόγω ανεπαρκούς σχεδιασμού χωρίς καμία πρόβλεψη για το μέλλον», τονίζει η κυρία Δαρμογιάννη. Κι αν συχνά έχουμε την αίσθηση ότι όλο αυτό αφορά ένα μικρό «αθέατο» κομμάτι της κοινωνίας, οι αριθμοί αποδεικνύουν πως τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το 1% που είναι το ποσοστό της σχιζοφρένειας επί του γενικού πληθυσμού αντιστοιχεί σε 100.000 ανθρώπους, ενώ η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές έχουν εκτοξευθεί λόγω και της οικονομικο-κοινωνικής κρίσης στο 30%. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Η μεγάλη έξοδος από το άσυλο που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ

Το ποσοστό της σχιζοφρένειας επί του γενικού πληθυσμού που είναι μόλις 1% αντιστοιχεί σε 100.000 ανθρώπους, ενώ η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές έχουν εκτοξευθεί λόγω και της οικονομικο-κοινωνικής κρίσης στο 30%.

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας (ΕΚΨ&ΨΥ) ιδρύεται το 1981 από τον πρωτοπόρο της κοινοτικής ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλο και ξεκινά να υλοποιεί προγράμματα παρέμβασης στο σπίτι στο νομό Φωκίδας σε μια εποχή που η ψυχιατρική στην Ελλάδα δεν έχει πολλά πράγματα να επιδείξει πέρα από 9 μεγάλα ψυχιατρεία - άσυλα. Το 1984 σε αυτά τα ψυχιατρεία φιλοξενούνται 7500 περίπου ασθενείς, το 70% των οποίων βρίσκεται εκεί για περισσότερο από 3 χρόνια. Το σκάνδαλο της Λέρου ταράζει τα νερά και η μεταρρυθμιστική προσπάθεια ξεκινά με το φιλόδοξο πρόγραμμα Κανονισμός 815/84. Στόχος είναι οι άνθρωποι αυτοί να βγουν από τα ψυχιατρεία και με παράλληλη ανάπτυξη εναλλακτικών στεγαστικών δομών η Ελλάδα να περάσει από την ασυλική στην κοινοτική ψυχιατρική. Τι πρεσβεύει η κοινοτική ψυχιατρική, την οποία η χώρα μας έχει στρατηγικά πλέον αποδεχθεί ως επίσημη πολιτική της; Ο ψυχιατρικός ασθενής δεν διαφέρει από έναν οποιονδήποτε άλλο ασθενή και η όξυνση των συμπτωμάτων της ασθένειάς του αντιμετωπίζεται με μικρής διάρκειας, βραχεία νοσηλεία σε ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων. Η ψυχική νόσος αντιμετωπίζεται καλύτερα στα πρώτα συμπτώματά της με την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας και ακόμα καλύτερα με την πρόληψη. Οι ψυχιατρικοί ασθενείς δεν ζουν για χρόνια κλεισμένοι μέσα σε ψυχιατρεία – άσυλα αλλά μεταφέρονται στην κοινότητα με βάση την αρχή της μετάβασης. Μετάβαση από το ψυχιατρείο σε άλλη στεγαστική δομή της κοινότητας υψηλής (24ωρης) φροντίδας (οικοτροφείο), μετά σε πιο αυτόνομες στεγαστικές δομές (ξενώνας, προστατευόμενο διαμέρισμα, με κάλυψη από προσωπικό λίγες ώρες ανά ημέρα ή εβδομάδα και τελικά στην αυτονομία μέσα σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο (οικογένεια, θεραπευτική ομάδα). O Κανονισμός 815/84 είναι το πρώτο σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, που όμως συναντά εμπόδια τόσο στην κοινωνία που δεν δέχεται εύκολα τους ψυχικά ασθενείς στην κοινότητα, όσο και στη διοικητική ανεπάρκεια του ελληνικού κράτους, με συνέπεια τη χαμηλή απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Λύση στο εμπόδιο του δημόσιου λογιστικού έρχεται να δώσει ο λεγόμενος τρίτος πυλώνας της ψυχικής υγείας, δηλαδή ΜΚΟ και ΑμΚΕ, που αναλαμβάνουν να ιδρύσουν δομές και υπηρεσίες, σηκώνοντας μεγάλο βάρος του  μεταρρυθμιστικού προγράμματος, που το 1999 μετονομάζεται σε πρόγραμμα Ψυχαργώς.

Στο πλαίσιο αυτό, στην ελληνική επικράτεια έχουν πλέον αναπτυχθεί περισσότερες από 100 υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας (κέντρα ψυχικής υγείας, κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες) , 64 ψυχιατρικά τμήματα σε γενικά νοσοκομεία καθώς και 500 περίπου στεγαστικές δομές και δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Οι δομές αυτές απορρόφησαν 3500 παλιούς χρόνιους ασθενείς από τα ψυχιατρεία, χωρίς ωστόσο να μπορέσουν να επιτέλεσαν τον μεταβατικό τους ρόλο. Όπως επισημαίνει η έκθεση αξιολόγησης του Ψυχαργώς για την περίοδο 2000 – 2009, «δεν υπάρχει κανονική ροή από τις λιγότερο προς τις περισσότερο υποστηριζόμενες δομές, τα “εξιτήρια” που δίνονται είναι πολύ λίγα και υπάρχουν καθυστερήσεις στην κάλυψη των κλινών με νέες εισαγωγές».

Η Μαρία Λαζαρίδου, ψυχίατρος και επιστημονική διευθύντρια της ΕΚΨ&ΨΥ, εξηγεί στο News247 ότι οι κοινοτικές στεγαστικές δομές αδυνατούσαν να παίξουν τον μεταβατικό τους ρόλο, αφού οι περισσότεροι ασθενείς, έχοντας ζήσει για δεκαετίες μέσα στο ψυχιατρείο – άσυλο, ήταν δύσκολο να επανενταχθούν στην κοινότητα. «Τότε γνωρίζαμε ότι δεν θα μπορέσουμε να λειτουργήσουμε μεταβατικά» τονίζει η κυρία Λαζαρίδου. «Σήμερα είναι διαφορετικά τα πράγματα, οι χρόνιοι ασθενείς των ψυχιατρείων είναι λίγοι και παίρνουμε και νέους ανθρώπους με τους οποίους μπορούμε να δουλέψουμε διαφορετικά και να τους εκπαιδεύουμε επαγγελματικά. Με το να μην κλείνουν τα ψυχιατρεία όμως, καθυστερεί η πλήρης αποασυλοποίηση. Παράλληλα, δυσκολευόμαστε να βρούμε κενές θέσεις για τους ασθενείς της κοινότητάς μας, διότι είμαστε ακόμα υποχρεωμένοι να δίνουμε προτεραιότητα σε χρόνιους ασθενείς από συγκεκριμένα τμήματα των ψυχιατρείων. Χωρίς να υπάρχει πλέον χρονικός ορίζοντας για το κλείσιμό τους».

Χρονικός ορίζοντας για το κλείσιμο των ψυχιατρείων τέθηκε το 2012 με το σύμφωνο Αντορ - Λυκουρέντζου. Είχε προηγηθεί μεγάλη κρίση στον τρίτο πυλώνα της ψυχικής υγείας, διότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια τελείωσαν χωρίς το ελληνικό κράτος να έχει διασφαλίσει την βιωσιμότητα του συστήματος μέσα από τον τακτικό προϋπολογισμό. ΜΚΟ και ΑμΚΕ, πέρασαν μεγάλη κρίση, με απλήρωτο προσωπικό, διακοπή υπηρεσιών και κάποιους τρόφιμους οικοτροφείων και ξενώνων να επιστρέφουν πίσω στα ψυχιατρεία. Με τη νέα συμφωνία, η ΕΕ επαναχρηματοδότησε το σύστημα, θέτοντας μια σειρά από υποχρεώσεις, όπως το κλείσιμο των ψυχιατρείων στις 31/12/15. Για να καταστεί εφικτό το κλείσιμο, ο τρίτος πυλώνας ανέλαβε να απορροφήσει κατά προτεραιότητα τους χρόνιους ασθένειες από τα ασυλικά τμήματα των ψυχιατρείων. Παρόλα αυτά, σήμερα περίπου 250 άτομα παραμένουν σε αυτά τα ασυλικά τμήματα ενώ παράλληλα υπάρχουν ασθενείς στα τμήματα βραχείας νοσηλείας που βρίσκονται εκεί για μήνες ή και χρόνια, ενώ ο μέσος όρος νοσηλείας τους θα έπρεπε να είναι 20 ημέρες. Το κλείσιμο των ψυχιατρείων αναβλήθηκε με την αιτιολογία ότι οι υπόλοιπες δομές και υπηρεσίες δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού. Και μέχρι σήμερα συναντά έντονες αντιστάσεις. Φαύλος κύκλος.

«Τα ψυχιατρεία δεν έκλεισαν ακόμα και για λόγους συνδικαλιστικούς κατά τη γνώμη μου», υποστηρίζει η κυρία Λαζαρίδου. «Αν εξαιρέσουμε τους λίγους χρόνιους ασθενείς τους, οι οποίοι θα πρέπει σιγά σιγά να επανενταχθούν και οι πολύ γηραιότεροι να μπουν σε ειδικές δομές, δεν έχει κανένα λόγο όλη η νοσηλεία των ψυχικά ασθενών να μαζεύεται σε Αθήνα, και Θεσσαλονίκη. Είναι κρίμα» τονίζει και εκφράζει την άποψη πως «πρέπει να κλείσουν και να μετασχηματιστούν σε κάτι άλλο, διότι έχουν εξειδικευμένο προσωπικό που είναι απαραίτητο, όμως το μοντέλο τους είναι αντίθετο με το κοινοτικό».

Ρωτάμε την κυρία Λαζαρίδου, γιατί μετά από την ανάπτυξη τόσων εναλλακτικών δομών και υπηρεσιών, το κοινοτικό δίκτυο δεν λειτουργεί ικανοποιητικά, με αποτέλεσμα τα τρία μεγάλα ψυχιατρεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να βρίσκονται ακόμα στο επίκεντρο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, συχνά ως μονόδρομος.

Ο  σχεδιασμός που δεν έγινε ποτέ

«Για να λειτουργήσει το μοντέλο της κοινοτικής ψυχιατρικής πρέπει η χώρα να χωριστεί σε τομείς 100.000 - 200.000 κατοίκων, ούτως ώστε να αναπτυχθούν οι δομές και οι υπηρεσίες με βάση τις ανάγκες του πληθυσμού. Αυτή είναι η λεγόμενη τομεοποίηση και είναι πολύ σημαντική, διότι αν δεν έχεις τομέα, δεν γνωρίζεις τις ανάγκες. Σε όλη την Ευρώπη πρώτα κάνανε τομεοποίηση και μετά ιδρύσανε υπηρεσίες. Εμείς στην Ελλάδα κάναμε το αντίθετο» απαντά η κυρία Λαζαρίδου. «Μας είπε η ΕΕ θα σας δώσω χρήματα για την αποασυλοποίηση κι εμείς αρχίσαμε να ανοίγουμε οικοτροφεία όπου να ‘ναι. Μετά μας είπε την αποασυλοποίηση τη χρηματοδότησα, τώρα θα χρηματοδοτήσω την πρωτοβάθμια φροντίδα, πχ με Κέντρα Ημέρας. Αλλά εμείς δεν μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε σωστά αυτή τη εξέλιξη, μην γνωρίζοντας τις ακριβείς ανάγκες του πληθυσμού. Εν τω μεταξύ, κάθε κυβέρνηση λέει “θα κάνουμε τομεοποίηση” και ακόμα την περιμένουμε» τονίζει η κυρία Λαζαρίδου.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με το τομεοποιημένο σύστημα υπηρεσιών, κάθε περιοχή πρέπει να έχει κρεβάτια για νοσηλεία των ψυχικά ασθενών σε κλινική που θα εφημερεύει καθημερινά. Ωστόσο, από τα 64 ψυχιατρικά τμήματα που υπάρχουν συνολικά στα γενικά νοσοκομεία της χώρα, μόνο τα 39  διαθέτουν κρεβάτια.

Από τα 64 ψυχιατρικά τμήματα που υπάρχουν συνολικά στα γενικά νοσοκομεία της χώρα, μόνο τα 39  διαθέτουν κρεβάτια.

Η κυρία Λαζαρίδου μας περιγράφει τι σημαίνει αυτό στην πράξη. «Στη Φωκίδα, που δραστηριοποιούμαστε, το νοσοκομείο Λαμίας έχει ψυχιατρική κλινική αλλά δεν έχει κλίνες. Φανταστείτε λοιπόν  ότι εμείς παρακολουθούμε έναν ασθενή, ο οποίος μένει με την οικογένειά του, προσπαθεί να δουλέψει, είναι στην κοινότητα ο άνθρωπος. Αν πάθει μια υποτροπή και χρειαστεί νοσηλεία, τον ξεριζώνουμε και τον στείλουμε σε ένα ψυχιατρείο στην Αθήνα, μένει εκεί 3-4 εβδομάδες, οι γιατροί του αλλάζουν τα πάντα και τον ξαναστέλνουν πίσω. Αυτό κάνει κακό στον ασθενή και είναι και χαμένοι πόροι χωρίς κανένα λόγο. Αν δίνονταν κάποια χρήματα για να λειτουργήσει η κλινική της Λαμίας, ούτε μετακινήσεις στην Αθήνα θα χρειαζόντουσαν, ούτε να πηγαίνει προσωπικό στην Αθήνα να κοιτά τον ασθενή, ούτε να πηγαίνει η οικογένεια… Θέλω να πω, ότι αν βάζαμε κάτω τις ανάγκες και κάναμε μία καλύτερη κατανομή, οι ασθενείς θα έπαιρναν καλύτερες υπηρεσίες μέσα στην κοινότητα που διαβιούν. Αυτή τη στιγμή χρηματοδοτούμε τα ψυχιατρεία, τις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων και τις δομές στην κοινότητα».

Πόσοι πόροι να πέσουν στην ψυχική υγεία από ένα φτωχό κράτος;

Αναρχία, κατακερματισμός, απουσία πρωτοβάθμιας φροντίδας

Χωρίς σαφές πλάνο, χωρίς σχεδιασμό, χωρίς τομείς ευθύνης, οι δομές και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας αναπτύχθηκαν άναρχα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιοχές της χώρας που δεν διαθέτουν τίποτα και άλλες περιοχές όπου παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση. Ενδεικτικά, η μεγαλύτερη συσσώρευση  δομών  ψυχικής  υγείας  επικρατεί  στις  περιφέρειες  Αττικής  και  Κεντρικής Μακεδονίας,  ενώ  αντίθετα  υπάρχει  σημαντική  υστέρηση  υπηρεσιών  στις περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου. Η ίδια εικόνα επαναλαμβάνεται και ως προς την παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας με την Αττική να έχει συγκεντρώσει περίπου το 50% των Κέντρων Ημέρας από αυτά που συνολικά υπάρχουν σε όλη τη χώρα και τις περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας και του Νοτίου Αιγαίου να μην διαθέτουν κανένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας.

«Ο ρόλος του Κέντρου Ψυχικής Υγείας είναι εξαιρετικά σημαντικός, διότι διασυνδέει τον ασθενή με όλες τις άλλες υπηρεσίες και παρακολουθεί τη συνέχεια της φροντίδας του. Μόνο έτσι αποφεύγονται οι επαναλαμβανόμενες νοσηλείες. Αν είχαν λειτουργήσει οι τομείς ευθύνης και σε κάθε τομέα υπήρχε ένα κέντρο ψυχικής υγείας η κατάσταση θα ήταν εντελώς διαφορετική», επισημαίνει η Νίκη Δαρμογιάννη.

Η Αττική έχει συγκεντρώσει περίπου το 50% των Κέντρων Ημέρας από αυτά που συνολικά υπάρχουν σε όλη τη χώρα, ενώ οι περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας και του Νοτίου Αιγαίου δεν διαθέτουν κανένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας.

«Δυστυχώς, σχεδόν όλα τα χρήματα πήγαν στην αποασυλοποίηση και δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετές πρωτοβάθμιες δομές για να απορροφήσουν όλους τους ασθενείς, με αποτέλεσμα, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων να μην έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας εγκαίρως και εν τέλει να καταλήγουν στη νοσηλεία», προσθέτει ο Αλέξανδρος Λούντζης, νομικός, κοινωνικός ανθρωπολόγος και συντονιστής του Γραφείου Συνηγορίας, ενός προγράμματος που υλοποίησε η ΕΚΨ&ΨΥ σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων (ΙΨΥΠΕ). Παράλληλα και με βάση τις περισσότερες από 300 υποθέσεις που διαχειρίστηκε, το γραφείο κατέγραψε τα αγκάθια, τα κενά και τις ελλείψεις του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Για τον κύριο Λούντζη, η έλλειψη πρωτοβάθμιων δομών είναι το μεγάλο αγκάθι του συστήματος. «Μην έχοντας πρόσβαση σε κάποια  κοινοτική, προσιτή δομή όταν εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα οι άνθρωποι χειροτερεύουν σε βαθμό που δεν μπορεί να τους βοηθήσει άμεσα κανείς και να καθίσταται αναπόφευκτη  η εισαγγελική παραγγελία με την παρέμβαση της αστυνομίας».

Το αποτέλεσμα: Στο ψυχιατρείο με χειροπέδες 6 στους 10

Η διαδικασία της ακούσιας εξέτασης με εισαγγελική παραγγελία, είναι μια διαδικασία που περιγράφεται ως τραυματική από τους ίδιους τους ασθενείς, οι οποίοι οδηγούνται στα νοσοκομεία με χειροπέδες, μέσα σε περιπολικά. Η εισαγγελική παραγγελία προκύπτει είτε αυτεπάγγελτα, είτε από τις μαρτυρικές καταθέσεις δύο προσώπων, που δηλώνουν ότι ο Χ ασθενής είναι επικίνδυνος για τον εαυτό του ή τους άλλους. Αφού ο ασθενής φτάσει στο νοσοκομείο με αυτή τη διαδικασία, εξετάζεται από δύο γιατρούς και εφόσον οι γνωματεύσεις τους συγκλίνουν, το δικαστήριο αποφασίζει την ακούσια νοσηλεία του. Σύμφωνα με το νόμο το δικαστήριο πρέπει να αποφασίσει εντός τριών ημερών για την ακούσια εξέταση και εντός δέκα ημερών για την ακούσια νοσηλεία. Στην ελληνική δικονομική πραγματικότητα ωστόσο, αυτό καθίσταται ουτοπικό, με αποτέλεσμα πολλές φορές πρώτα να παίρνει εξιτήριο ο ασθενής από το ψυχιατρείο και μετά να βγαίνει η δικαστική απόφαση για το αν θα έπρεπε να νοσηλευθεί ή όχι. Το ποσοστό της ακούσιας νοσηλείας στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 50%-60% τη στιγμή που στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνεται  γύρω στο 7%. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για την ακούσια νοσηλεία, οι προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες δεν τηρούνται σε ποσοστό 95%.

«Αυτό με μια λέξη λέγεται ντροπή κατά τη γνώμη μου» τονίζει ο κύριος Λούντζης «καθώς αφήνει περιθώρια για καταπατήσεις βασικών δικαιωμάτων του ασθενούς, ο οποίος δεν έχει κανέναν τρόπο να αμυνθεί αφού δεν υπάρχουν ούτε ένδικα μέσα ούτε άλλες διαδικασίες παρέμβασης στη διαδικασία, ούτε προφανώς οι πόροι και οι γνώσεις από κάθε ασθενή να προσφύγει σε διεθνή δικαστήρια  . Είναι σύνηθες να παρατείνεται η ακούσια νοσηλεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όσο χρειάζεται, ενώ είχαμε περιπτώσεις στο Γραφείο Συνηγορίας ανθρώπων που ενδεχομένως να νοσηλεύτηκαν και χωρίς λόγο, εξαιτίας μαρτυρικών καταθέσεων που αντανακλούσαν σφοδρές ενδοοικογενειακές διαμάχες . Κι αυτό δεν είναι κάτι καινούριο, συμβαίνει στη Ελλάδα από τη δεκαετία του ’70. Οι μισές ανακατανομές περιουσίας στην ελληνική επαρχία έγιναν με αυτόν τον τρόπο: Έκλεινε η οικογένεια το άρρωστο μέλος της στο ψυχιατρείο με εισαγγελική παραγγελία κι όταν έβγαινε συχνά δεν είχε στον ήλιο μοίρα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς η ακούσια νοσηλεία καταρρίπτει ή έστω προβληματοποιεί  τον μύθο της καλής και στοργικής ελληνικής οικογένειας» επισημαίνει ο κύριος Λούντζης διευκρινίζοντας πως τα παραπάνω δεν σημαίνουν σε καμία περίπτωση  ότι όσοι νοσηλεύονται ακούσια νοσηλεύονται χωρίς λόγο. «Η συντριπτική πλειοψηφία έχει ανάγκη νοσηλείας για τους λόγους που προαναφέραμε, γιατί δεν έχει γίνει εγκαίρως καμία παρέμβαση κι όταν φτάνουν πια στο κατώφλι των υπηρεσιών ψυχικής υγείας τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου . Εσχάτως δε, πολλές εισαγγελικές παραγγελίες γίνονται και κατόπιν συμβουλής των ίδιων των γιατρών, για να διασφαλιστεί κλίνη για τον ασθενή, διότι στην εισαγγελική παραγγελία το νοσοκομείο δεν μπορεί να σου αρνηθεί κλίνη·  ακόμα κι αν είναι γεμάτο, θα βάλει ράντζο».

Αυτό δεν είναι απλώς ομολογία αποτυχίας του συστήματος, είναι, κατά τη γνώμη μου,  ομολογία διάλυσης

Από πλευράς τους οι κυρίες Δαρμογιάννη και Λαζαρίδου είναι πιο αισιόδοξες για το χώρο της ψυχικής υγείας, καθώς διαπιστώνουν μεγάλη στασιμότητα σε κάποια πράγματα και μεγάλη πρόοδο σε κάποια άλλα, όπως το κίνημα των δικαιωμάτων των ασθενών και των οικογενειών τους που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. «Έχουν δραστηριοποιηθεί οι ίδιες οι οικογένειες και οι ασθενείς σε συλλόγους εκπροσώπησης και αυτοεκπροσώπησης και διεκδικούν οι ίδιοι τα δικαιώματά τους. Με βάση το νέο σχέδιο νόμου, θα εκπροσωπούνται και στις περιφερειακές και τομεακές επιτροπές ψυχικής υγείας, όταν και εφόσον λειτουργήσουν οι τομείς».

Το νέο σχέδιο νόμου

Πριν από λίγες μέρες ολοκληρώθηκε η διαβούλευση για το σχέδιο νόμου για τη διοικητική μεταρρύθμιση στην ψυχική υγεία,  το οποίο όπως επισημαίνει στο News247 ο σύμβουλος του υπουργού Υγείας, Θωμάς Υφαντής, φιλοδοξεί να αναδιοργανώσει τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενεργοποιώντας επιτέλους 38 τομείς ευθύνης, αλλά και να διαφυλάξει καλύτερα τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών και των οικογενειών τους, που πλέον θα εκπροσωπούνται σε περιφερειακές και τομεακές επιτροπές, ενώ προβλέπεται η σύσταση επιτροπής για τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών σε κάθε τομέα, που θα δέχονται παράπονα και καταγγελίες, θα ελέγχουν την καλή λειτουργία των δομών ψυχικής υγείας και θα διενεργούν επιτόπιους ελέγχους. Μέχρι σήμερα μία μόνο τέτοια επιτροπή έχει θεσμοθετηθεί για όλη την Ελλάδα, η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, ενώ καταγγελίες δέχεται και ο Συνήγορος του Πολίτη.

Ένας συνήγορος για τους «τρελούς»

«Μακάρι να μπορέσουν να συγκροτηθούν και να λειτουργήσουν αυτές οι επιτροπές» σημειώνει ο Αλέξανδρος Λούντζης , «διότι η εμπειρία μας από το Γραφείο Συνηγορίας δείχνει ότι οι καταπατήσεις δικαιωμάτων είναι πολλές και πολύπλευρες». Ο κύριος Λούντζης  εξηγεί ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης υπάρχουν δυνατότητες συνηγορίας για τους ανθρώπους που η βούλησή τους ή η ελευθερία τους είναι περιορισμένη. «Στη Βρετανία υπάρχουν γραφεία συνηγορίας μέσα στα νοσοκομεία, στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ επαρκή συνηγορία γιατί δεν θέλαμε να έχουν συνήγορο οι “τρελοί”. Γι’ αυτό άλλωστε οι “τρελοί” δεν έχουν ψήφο ενώ στις φυλακές για παράδειγμα αυτό έχει αποκατασταθεί πλήρως (και πολύ καλώς έχει κάνει)».

«Στον Κορυδαλλό ψηφίζουν εδώ και πολλά χρόνια ενώ  στο Δαφνί δεν έβαλε ποτέ κανείς κάλπες».

Ο Βλάσης Τομαράς, ψυχίατρος και πρόεδρος της Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, εξηγεί στο News247 ότι κανονικά όλα τα ψυχιατρικά νοσοκομεία πρέπει να έχουν ένα γραφείο πολίτη για παράπονα και καταγγελίες. «Τα γραφεία αυτά υπάρχουν στα ψυχιατρεία, αλλά δεν λειτουργούν. Οι καταγγελίες που δεχόμαστε εμείς γίνονται συνήθως από συγγενείς απευθείας στο γραφείο μας στο υπουργείο. Γι’ αυτό και δεν ξεπερνούν τις 100 το χρόνο. Αρκετά πράγματα τα πληροφορούμαστε και παρεμβαίνουμε μόνοι μας, αλλά υπάρχουν και πολλά ακόμα που δεν μαθαίνουμε, τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών παραβιάζονται συστηματικά».

Είναι προφανές ότι μια επιτροπή δεν μπορεί να ελέγξει τις δομές ψυχικής υγείας όλης της χώρας. Ο κύριος Τομαράς ωστόσο εκφράζει αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορέσουν να συγκροτηθούν και να λειτουργήσουν 38 υπο-επιτροπές. «Το πρόβλημα είναι ότι αυτές οι επιτροπές είναι άμισθες και τα μέλη τους από ένα σημείο και μετά δεν προσέρχονται. Γι’ αυτό δεν λειτούργησαν και οι τομεακές επιτροπές όλα τα προηγούμενα χρόνια».

Τι πρέπει να κάνουμε

Παράλληλα, ο πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής διαπιστώνει πως η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έχει παγώσει. «Το σημαντικό είναι τα ψυχιατρεία να συρρικνωθούν κι άλλο μέχρι να κλείσουν και να υποκατασταθούν από άλλες μορφές νοσηλείας και περίθαλψης όπως προτάσσει η ψυχιατρική μεταρρύθμιση, η οποία έχει παγώσει ή μπορεί να πάει κι ένα βήμα πίσω» σημειώνει και προσθέτει πως κατά την κρίση του τρία πράγματα πρέπει να γίνουν για να σταματήσουν να παραβιάζονται τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων.

«Πρώτον, να κλείσουν τα ψυχιατρεία, σταδιακά όχι ακραία, αλλά να υπάρχει ένας προγραμματισμός. Δεύτερον, να έχουμε πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, δηλαδή κέντρα ψυχικής υγείας που λειτουργούν με τις αρχές της κοινοτικής ψυχιατρικής, παρακολουθούν διαρκώς τον ασθενή, κάνουν παρεμβάσεις στο σπίτι, μόνο έτσι θα μειωθούν οι επαναλαμβανόμενες νοσηλείες. Ούτε αυτό βλέπω να προχωρά, από τα 40 κέντρα ψυχικής υγείας σε όλη τη χώρα, τα περισσότερα λειτουργούν σαν εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων. 

Τρίτον, είναι αναγκαίο οι κοινοτικές στεγαστικές δομές, ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευόμενα διαμερίσματα, να μην λειτουργούν σαν μικρά ιδρύματα ενώ ο προορισμός τους είναι να ανεβάζουν τη λειτουργικότητα του ανθρώπου και να τον καθιστούν πιο έτοιμο να βγει στην κοινότητα. Να τον πάρουν από το οικοτροφείο και να τον στείλουν σε προστατευόμενο διαμέρισμα, μετά σε ανάδοχη οικογένεια ή σε δική του οικογένεια ή να μένει στην κοινότητα με κάποια υποστήριξη. Αυτό δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ. Είναι χαρακτηριστική έρευνα που είχαμε κάνει το 2014 στις δομές τις Θεσσαλίας, ούτε ένας δεν είχε μετακινηθεί… 

Αν τα παραπάνω θεμελιώδη ζητήματα είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζονται, θα είχαμε και μεγαλύτερο σεβασμό στα δικαιώματα».

Σεβασμός στα δικαιώματα δεν είναι να κρατάς έναν άνθρωπο στο ψυχιατρείο παραπάνω από όσο πρέπει, δεν είναι να τον δένεις ενώ δεν πρέπει να τον δέσεις, δεν είναι να του κάνεις κοκτέιλ ενώ δεν πρέπει να του κάνεις κοκτέιλ, δεν είναι να μην του μιλά κανείς και να τον αντιμετωπίζουν σαν αντικείμενο ούτε ενώ έχει το δικαίωμα να ενταχθεί στην κοινότητα, να βρίσκεται σε ένα πολύ στοργικό ιδρυματάκι που λέγεται οικοτροφείο τάδε και να μην του δίνεται η δυνατότητα με αυτά τα λίγα βήματα που έκανε μέχρι τώρα, να προχωρήσει παρακάτω.

Από πλευράς του, το σωματείο «Αυτοεκπροσώπηση», που έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση των ίδιων των ψυχικά πασχόντων για τη διεκδίκηση και διασφάλιση των δικαιωμάτων τους, επισημαίνει στο News247 ότι στη θεωρία το νέο σχέδιο νόμου είναι καλό, αλλά πρέπει να επικεντρώσουμε στην πράξη, και στην πράξη η δικτύωση των υπηρεσιών και η πρόσβαση σε αυτές είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. «Είναι αναγκαίο οι τομείς να λειτουργήσουν στην πράξη διότι όλα τα προηγούμενα χρόνια είδαμε τις τομεακές επιτροπές να μην λειτουργούν. Πρέπει να αξιοποιηθούν όλες οι υπάρχουσες δομές ψυχικής υγείας και να δημιουργηθεί επιτέλους ένα δίκτυο υπηρεσιών, όπου ο ψυχικά ασθενής θα μπορεί να βρει φροντίδα σε δωρεάν δημόσιο πλαίσιο. Το δημόσιο σύστημα υγείας είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί μιλάμε για μια χρόνια νόσο. Ο ψυχικά ασθενής πρέπει κάθε μήνα να κάνει εξετάσεις, να γράφει φάρμακα, να παρακολουθεί δευτερογενείς νόσους που του προκαλούν τα φάρμακα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, το μεταβολικό σύνδρομο και οι νεφροπάθειες».

Ο ψυχικά ασθενής δεν μπορεί να δίνει συνέχεια χρήματα σε ιδιωτικούς γιατρούς, όταν είναι άνθρωπος του μεροκάματου.

«Πρέπει να είναι συνέχεια με ένα βιβλιάριο υγείας για να τα βγάλει πέρα. Πολλοί ζουν με το επίδομα της πρόνοιας, είναι εξαιρετικά λίγα τα χρήματά τους, πώς θα σταθούν;».

Το κόστος της ψυχικής υγείας

Κι αν ένα δίκτυο παροχής δωρεάν εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών ακούγεται ουτοπικό για την ελληνική πραγματικότητα, η Νίκη Δαρμογιάννη μας επισημαίνει ότι δεν είναι. «Αποτελεί πραγματικότητα σε πάρα πολλές χώρες διότι κοστίζει πολύ λιγότερο σε χρήμα από το υπάρχον σύστημα. Αλλά κυρίως κοστίζει πολύ λιγότερο σε ανθρώπινες ζωές και σε τσακισμένες ψυχές».

Δίνουμε πολύ περισσότερα χρήματα και καταναλώνουμε πολύ περισσότερο ψυχικό κάματο με τις κατακερματισμένες υπηρεσίες από ό,τι αν είχαμε ολοκληρωμένο σύστημα ψυχικής φροντίδας.

«Και είναι αλήθεια ότι όλα αυτά τα χρόνια έχουν δοθεί πάρα πολλά χρήματα για την ψυχική υγεία στη χώρα μας, επειδή όμως γίνονται όλα αποσπασματικά και μένουν ημιτελή, το αποτέλεσμα είναι πολύ κατώτερο των πόρων που έχουν δαπανηθεί».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η νοσηλεία σε ψυχιατρικό νοσοκομείο και δη η χρόνια νοσηλεία που δυστυχώς επιβιώνει ως τις μέρες μας, είναι πολύ πιο κοστοβόρα μορφή περίθαλψης από τις κοινοτικές δομές, ενώ το κόστος μειώνεται από τις περισσότερο στις λιγότερο εξαρτημένες. Είναι χαρακτηριστική η μελέτη σύγκρισης του κατά κεφαλή ημερήσιου κόστους ψυχιατρικών μονάδων που έγινε προ τετραετίας στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Συγκεκριμένα συγκρίθηκαν ο θάλαμος νοσηλείας, ο μετανοσοκομειακός ξενώνας, το προστατευόμενο διαμέρισμα και η μονάδα ανάδοχων οικογενειών (οικογένεια φιλική ή συγγενική του ασθενούς που αναλαμβάνει τη φροντίδα του έναντι αμοιβής). Τα αντίστοιχα ημερήσια κόστη ήταν 122.88€, 68.72€, 36.79€ και 19.87€. Παρά το διεθνές παράδειγμα και το γεγονός ο τι ο θεσμός της «φιλοξενούσας οικογένειας» έχει νομοθετηθεί στην Ελλάδα από το 1999, ποτέ δεν εφαρμόστηκε, παρά μόνον σε πιλοτικό πλαίσιο.

Όπως σε πιλοτικό πλαίσιο λειτούργησε και το Γραφείο Συνηγορίας. Καθώς το πρόγραμμα ολοκληρώνεται τον Ιούνιο, ο συντονιστής του Αλέξανδρος Λούντζης εκφράζει την αγωνία για το τι μέλλει γενέσθαι. «Όταν λήγει ένα πρόγραμμα δεν λύνονται ως δια μαγείας και τα προβλήματα» τονίζει. «Το θέμα είναι να αφήνει κάτι πίσω του».

Τα «πάρκινγκ» κλείσανε

«Συνηθίζουμε να λέμε ότι το πρόβλημα είναι τα χρήματα» συνεχίζει ο κύριος Λούντζης. «Χρειαζόμαστε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες και στεγαστικές δομές και αυτό κοστίζει. Υπάρχει όμως κι ένα παράλληλο μεγάλο συνειδησιακό κόστος, ότι κάποιος θα πρέπει να πει στην ελληνική οικογένεια και κυρίως να πει η ίδια στον εαυτό της ότι τα «πάρκινγκ» κλείσανε, ότι τα ασθενή μας μέλη δεν μπορούμε να τα «ξεφορτωνόμαστε» άνευ όρων. Δείτε την περίπτωση της Λέρου».

Ναι, ήταν απάνθρωπες οι συνθήκες στη Λέρο αλλά η Λέρος βόλεψε πολύ την ελληνική κοινωνία και την ελληνική οικογένεια που “πάρκαρε” εκεί τα ασθενή της μέλη.

«Δεν είναι καθόλου εύκολο να ζεις με έναν ψυχικά ασθενή στο σπίτι και είναι απολύτως θεμιτό και σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητο για να μην αρρωστήσει ολόκληρη η οικογένεια να πεις “ δεν μπορώ να βοηθήσω άλλο, πρέπει να βάλω τον άνθρωπό μου σε κάποια ειδική δομή ”. Αν όμως δεν θέλεις να τον “παρκάρεις” σε ένα ίδρυμα-φυλακή θα πρέπει να δεχθείς και να υποστηρίξεις στην πράξη τις μεταβατικές δομές στην κοινότητα, που σημαίνει πως η κοινότητα συνολικά κι ο καθένας μας ατομικά, θα πρέπει να γίνουμε πιο ανεκτικοί. Για να φτιάξεις μια δομή που δεν θα είναι απάνθρωπη πρέπει να της επιτρέψεις να υπάρχει και ως πολιτεία και ως πολίτης. Δεν μπορείς να τη φτιάξεις και να βάλεις κάγκελα απ’ έξω ούτε να παραπονιέσαι διαρκώς για την τυχόν φασαρία. Θα πρέπει να γίνεις λίγο πιο δεκτικός, να δεχθείς να αναμιχθείς λίγο, να βάλεις τον κόπο σου και να ανοίξεις την συνείδησή σου. Δεν μπορείς να νοικιάζεις σε εμένα το διαμέρισμά σου χ ποσό και να ζητάς από τη δομή ψυχικής υγείας το πενταπλάσιο με το επιχείρημα ότι «θα μένουν μέσα τρελοί».

Αυτό είναι μια ολόκληρη συνομωσία σε βάρος όχι μόνο της ψυχικής ασθένειας αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας.

«Και όπως είναι προφανές ότι  υπάρχουν πολλαπλές ευθύνες σε διαφορετικά επίπεδα είναι εξίσου προφανές ότι δεν είναι ίδιες για όλους. Δυστυχώς όμως και σε περιόδους ευημερίας, πολύ πριν την κρίση, μάθαμε κάποια πράγματα λάθος και αυτό δεν διορθώνεται μόνο αν ξαφνικά βρούμε χρήματα για πρωτοβάθμιες και στεγαστικές δομές. Αν δεν θέλουμε ως πολιτεία, πρωταρχικά, και ως κοινωνία εκ των υστέρων να αποτρέψεις να κλείνονται ασθενείς σε ιδρύματα – φυλακές, πρέπει να απαιτήσουμε και να βοηθήσουμε να δημιουργηθούν κοινοτικές δομές και παράλληλα να μάθουμε όλοι να δεχόμαστε και να συμβιώνουμε  με τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας μέσα στην κοινότητα».