Η ανεργία βλάπτει σοβαρά την ψυχική μας υγεία

από κουτί της πανδώρας

άρθρο της Βασιλικής κ. Μαργέτη

Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας, MSc

www.psy-therapy.gr

Σε μια εποχή που τα τελευταία στοιχεία δείχνουν την ανεργία να παραμένει σε πρωτοφανή μεγέθη δεν μπορεί να μένει κάποιος απλά στην ανάλυση του φαινομένου στις οικονομικές του διαστάσεις. Μεγάλος αριθμός επιδημιολογικών μελετών δείχνει μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ του φαινομένου της ανεργίας και της αύξησης των ποσοστών των προβλημάτων ψυχικής υγείας. Επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι οι άνεργοι εκδηλώνουν χαμηλότερα επίπεδαψυχολογικής ευεξίας και αυτοπεποίθησης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους που εργάζονται. Επίσης, μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα αυτά έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν ψυχικά προβλήματα απ’ότι άτομα της ίδιας ηλικίας που εργάζονται.

Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται ότι η ανεργία:

• αυξάνει τα ποσοστά θνησιμότητας
• επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία του ατόμου
• μειώνει την ικανοποίηση από τη ζωή
• μειώνει τη συζυγική ή οικογενειακή ποιότητα ζωής
• σχετίζεται σημαντικά με την κατάθλιψη, το άγχος και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
• επιβαρύνει και τη σωματική υγεία του ατόμου

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ανεργία αποτελεί ένα επιβαρυντικό παράγοντα που μπορεί να προκαλέσει τόσο έντονη ψυχολογική δυσφορία ώστε να επιφέρει βιολογικές αλλαγές στο άτομο. Στα αποτελέσματα μιας αυστριακής μελέτης διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα κορτιζόλης (stress hormone) ήταν αυξημένα σε ένα δείγμα ανέργων κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ανεργίας τους. Όσο περνούσε ο καιρός και παρέμεναν άνεργοι, τα επίπεδα κορτιζόλης συνέχισαν να αυξάνονται.

Σε ποιο βαθμό επηρεάζει τις οικογενειακές σχέσεις;

Οι επιπτώσεις της ανεργίας επιφέρουν επιζήμιες αλλαγές στις οικογενειακές σχέσεις και στην ψυχολογική υγεία των συζύγων και των παιδιών. Σχετικές έρευνες αναφέρουν ότι οι άνδρες που βιώνουν σημαντική οικονομική ζημία παρουσιάζονται ως πιο οξύθυμοι, πιο εκρηκτικοί και σε διαρκή υπερδιέγερση/ένταση. Αυτή η ψυχοσυναισθηματική αλλαγή των γονιών επηρεάζει αρνητικά και τα παιδιά τους εφόσον οι πατέρες γίνονται πιο τιμωρητικοί. Έτσι, με μεγάλο ενδιαφέρον παρατηρείται ότι αυτή η πατρική συμπεριφορά ενισχύει εκρήξεις θυμού, ευερεθιστότητα, και αρνητισμό στα παιδιά, κυρίως στα αγόρια, όπως και κατήφεια, υπερευαισθησία, αισθήματα ανεπάρκειας και μείωση φιλοδοξιών στις έφηβες κοπέλες.

Έχει επίσης βρεθεί αυξημένη καταθλιπτική συμπτωματολογία στις άνεργες άγαμες μητέρες. Οι μητέρες που ήταν καταθλιπτικές τιμωρούσαν πιο συχνά τα έφηβα παιδιά τους. Συχνά, οι τιμωρημένοι έφηβοι, με τη σειρά τους, βίωναν αυξημένη δυσφορία, έντονο άγχος και καταθλιπτικά συμπτώματα.

Πόσο παροδικές ή/και βραχύχρονες είναι οι συνέπειες της ανεργίας για το άτομο;

Είναι πιθανό το φαινόμενο της ανεργίας να μην αποτελεί απλά ένα επεισόδιο στη ζωή ενός ατόμου. Διαχρονικές μελέτες δείχνουν ότι η ανεργία αποτελεί ένα παράγοντα που επιταχύνει μια σειρά από γεγονότα που μπορούν να επηρεάσουν κάποιον στο μέλλον, ακόμη και μετά την εύρεση νέας εργασίας. Επίσης, φαίνεται ότι ένα άτομο που κάποτε ήταν άνεργος/η διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να μείνει πάλι άνεργος/η (Occupational Injuries and Illnesses, 2009).

Πως θα μπορούσε η κοινωνία (οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς) να υποστηρίξει αποτελεσματικά τον άνεργο; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές μελλοντικές προτάσεις για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας ενός ανέργου;

Η ανάγκη του ανέργου να λάβει άμεση και αποτελεσματική θεραπεία ενώ παράλληλα «προετοιμάζεται» για το ενδεχόμενο της επαναπρόσληψής του φαίνεται υψίστης σημασίας. Πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες όπως η ατομική & ομαδική ψυχοθεραπεία, προγράμματα ψυχο-συναισθηματικής αποκατάστασης, προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας και φαρμακευτική αγωγή εάν αυτό είναι απαραίτητο.

Η πρώιμη παρέμβαση δεν στοχεύει μόνον στην έγκαιρη αντιμετώπιση του πραγματικού προβλήματος της ψυχολογικής επιβάρυνσης από την ανεργία, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμεύσει μακροπρόθεσμα για να μειωθεί το οικονομικό βάρος για την κοινωνία. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η «θεραπεία» για το ψυχολογικό κόστος της ανεργίας είναι η εύρεση νέας επαγγελματικής απασχόλησης. Η εργασία είναι ευεργετική για την ψυχική ανάταση του ατόμου.

Έτσι, η συνεργασία των αρμόδιων κοινωνικών υπηρεσιών και φορέων με προγράμματα υγείας που αφορούν σε θέματα επαγγελματικής απασχόλησης/αποκατάστασης θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη τουλάχιστον μερικών επιβλαβών συνεπειών της ανεργίας για το άτομο και την οικογένεια. Η προληπτική αυτή παρέμβαση σε ένα κλίμα συνεργασίας θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει να αποτραπούν μερικές από τις επιπτώσεις του φαινομένου στον κοινωνικό ιστό, σε περιπτώσεις μάλιστα που τα ποσοστά ανεργίας είναι αυξημένα.

Δεδομένου ότι ο απώτερος στόχος είναι να επιστρέψουν οι άνεργοι στην παραγωγή με το μικρότερο κόστος για την ψυχική τους υγεία αλλά και την κοινωνία, η ευκαιρία να ξαναβρεθούν σε χώρο εργασίας θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να υποστηρίζεται από την κοινωνία με κάθε χρήσιμο τρόπο.

Μεταπολίτευση: Η διαδρομή της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης

από tvxs

 Στέλιος Στυλιανίδης

Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής Παντείου Πανεπιστημίου, Ψυχίατρος – Ψυχαναλυτής, Επιστημονικός Διευθυντής της Μ.Κ.Ο. Ε.Π.Α.Ψ.Υ.

Σε αυτό το σημείωμα θα επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε εντελώς σχηματικά τη διαδρομή της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα μέσα από το αρχικό ιδεολογικό στίγμα της Μεταπολίτευσης, αλλά και μέσα από το ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο, που καθορίζει την μοίρα όλων των μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας.

Κύρια Ιστορικά Σημεία Αναφοράς

Μετά την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών, το ψυχιατρικό τοπίο στην Ελλάδα παρέμενε απαρχαιωμένο και με καθυστέρηση δεκαετιών σε σχέση με τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, τόσο στην επικρατούσα ιδεολογία και κουλτούρα της ψυχιατρικής φροντίδας, όσο και στο μετασχηματισμό της ασυλιακής πραγματικότητας που επικρατούσε.

Ενδεικτικό της περιόδου ήταν η εφαρμογή του χουντικού νόμου Ν.Δ.104/1972 για το πλαίσιο της εκούσιας και ακούσιας νοσηλείας των ψυχικά ασθενών που έδινε την έμφαση στο κριτήριο της επικινδυνότητας τους. Επρόκειτο για ένα βαθύτατα αντιδημοκρατικό νόμο που παραβίαζε στην καθημερινή ψυχιατρική πρακτική ακόμη και τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.

Ιστορικά, στην περίοδο που προηγήθηκε της Χούντας, διακρίνουμε ελάχιστες μεμονωμένες προσπάθειες οργάνωσης της ψυχιατρικής φροντίδας και αντιμετώπισης της ψυχοπαθολογίας έξω από ένα ασυλικό πλαίσιο και κουλτούρα: η κυριότερη από αυτές ήταν η δημιουργία του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής (1956) στην Αθήνα, με πρωτοβουλία της Άννας Ποταμιάνου, ψυχαναλύτριας, που εμπνεόμενη από τη γαλλική ψυχιατρική και ψυχανάλυση, για πρώτη φορά εισήγαγε την ψυχαναλυτική σκέψη και πρακτική στη λειτουργία μιας εξωνοσοκομειακής δομής.

Στίγμα εκείνης της περιόδου απετέλεσαν η δημιουργία τριών ασύλων που λειτουργούσαν περισσότερο σαν χώροι αποθήκευσης και φύλαξης «ανθρωπίνων ψυχών» παρά σαν τόποι θεραπείας: η Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου (1958), το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Πέτρας Ολύμπου (1969) και το Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Νταού Πεντέλης) (1959).

Το παράδοξο είναι ότι το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου, έμελλε να αποτελέσει ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά τον καταλύτη της έναρξης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, λόγω του διεθνούς στιγματισμού της (Observer, 1988) για τις απάνθρωπες συνθήκες βίας και εγκατάλειψης των ψυχικά ασθενών.

Το Νταού Πεντέλης (στο οποίο ο γράφων υπήρξε διοικητής 2001-2004, με στόχο τον αποϊδρυματισμό του) υπήρξε μια «ιδιαιτερότητα», στο βαθμό που ήταν το μοναδικό άσυλο περίθαλψης παιδιών και εφήβων με αναμεμειγμένες όλες τις παθολογίες (ψυχικές διαταραχές, νοητική υστέρηση, νευρολογικές παθήσεις, άλλες σωματικές αναπηρίες) στον δυτικό κόσμο.

Μετά την πτώση της Χούντας, το γενικότερο ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα εκδημοκρατισμού και η επιρροή από τις μέχρι τότε άγνωστες σε μαζικό επίπεδο ιδέες και θεωρητικά ρεύματα του Μάη το ’68 της Γαλλίας, δεν άφησε ανεπηρέαστο και τον χώρο της ψυχιατρικής. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εκδόσεις των έργων των Αντιθεωρητικών της Ψυχιατρικής (David Cooper, Ronald Laing, Thomas Szasz, Φουκώ, Sartre και άλλων), την προσπάθεια συγκρότησης και αυτοοργάνωσης ενός κινήματος ψυχικά ασθενών με κεντρικό σύνθημα το «Η Ελευθερία είναι θεραπευτική» του Franco Basaglia, όπως και η δημιουργία του πρώτου κέντρου Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής στη χώρα μας, του Βύρωνα-Καισαριανής, με πρωτοβουλία του Μιχάλη Μαδιανού στο πλαίσιο της Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του Αιγινήτιου Νοσοκομείου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1981 με πρωτοβουλία του καθηγητή Π. Σακελλαρόπουλου δημιουργείται η πρώτη κινητή μονάδα ψυχιατρικής περίθαλψης υπαίθρου στο νομό Φωκίδας. Ο Π. Σακελλαρόπουλος εμπνεόμενος, και αυτός, τόσο από το Σύστημα της Γαλλικής τομεοποίησης των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, όσο και από την Γαλλική ψυχανάλυση, προσπάθησε να εφαρμόσει αυτό το μοντέλο σε μια απομονωμένη αγροτική περιοχή της χώρας, με ιδιαίτερη επιτυχία.

Στο τέλος της ίδιας χρονιάς (1981) οργανώνεται από τον Π. Σακελλαρόπουλο και τον καθηγητή S. Lebovici το πρώτο Ελληνογαλλικό συμπόσιο κοινωνικής ψυχιατρικής, με μαζική συμμετοχή, που απετέλεσε έναν ιστορικό σταθμό ιδεολογικής και πολιτικής ζύμωσης των νέων ρευμάτων της ψυχιατρικής στην Ευρώπη σε σχέση με τη χώρα μας, καθώς και την πρώτη οργανωμένη καταγγελία από εργαζόμενους ψυχιάτρους και ψυχολόγους στο Κ.Θ. Λέρου της επικρατούσας εκεί ασυλικής αθλιότητας. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το σύνολο των πολιτικών κομμάτων εκείνης της περιόδου, «προοδευτικών και μη» αδυνατούσαν και αδυνατούν μέχρι και σήμερα να κατανοήσουν την ουσία και τους στόχους της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, να την εντάξουν στην πολιτική τους ατζέντα και να έχουν την πολιτική βούληση να στηρίξουν ουσιαστικά και όχι κατ’ επίφαση, ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την υλοποίηση της.

Την ίδια περίοδο ενεργοποιείται ο Καθ. Γιάννης Τσιάντης με όραμα τη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος παιδοψυχιατρικής φροντίδας ξεκινώντας από το Παιδιατρικό Νοσοκομείο «Αγία Σοφία».

Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις πολιτικών, η μέχρι τώρα πραγμάτωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης της χώρας μας, ήταν αποτέλεσμα αλλαγών που επιβλήθηκαν «από έξω» (Ε.Ο.Κ., διεθνής κατακραυγή του σκανδάλου της Λέρου, διεθνή ΜΜΕ) με τη συνδρομή ενός μικρού αριθμού επαγγελματιών ψυχικής υγείας, που χρησιμοποίησαν το «έξω» για να ασκήσουν πίεση στο εσωτερικό. Οι σημαντικές αλλαγές που έγιναν δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός αυθεντικού, μαζικού κοινωνικού κινήματος, που θα έθετε σαν στόχο την αλλαγή του ασυλικού και βιο-ιατρικού παραδείγματος, όπως και της ριζικής αλλαγής του κοινωνικού αποκλεισμού και στιγματισμού των ψυχικά ασθενών.

Στο επόμενο: Ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα του Κάιν και του Τιτανικού

"Μπράβο" και πάλι "μπράβο" κ. Βορίδη:Στο Αιγινήτειο δεν δίνουν φάρμακα στους άπορους με βιβλιάρια πρόνοιας

από κουτί της πανδώρας

Η Διοίκηση του Αιγινήτειου νοσοκομείου με μια απαράδεκτη, από κάθε άποψη, απόφαση έχει σταματήσει εδώ και αρκετό καιρό την χορήγηση φαρμάκων στους άπορους ασθενείς, που διαθέτουν βιβλιάριο Πρόνοιας, με το  εξοργιστικό επιχείρημα ότι υπουργείο Υγείας και κυβέρνηση αρνούνται να καλύψουν τις αντίστοιχες δαπάνες στον προϋπολογισμό του νοσοκομείου! Όπως είναι γνωστό βιβλιάρια Πρόνοιας χορηγούνται, από τον νόμο, σε εκείνους τους συμπολίτες μας που, κατά τεκμήριο, δεν έχουν κανένα οικονομικό πόρο και παίρνουν τα φάρμακα μόνο από τα φαρμακεία των κρατικών νοσοκομείων δωρεάν.

Με την απόφαση αυτή του Αιγινήτειου νοσοκομείου, καταστρατηγούνται θεμελιώδη δικαιώματα των άπορων ενώ η υγεία και η ζωή χιλιάδων ψυχικά ασθενών τίθενται σε μια συνεχή και επικίνδυνη αναμέτρηση με την πολιτική του αγριανθρωπισμού. Συνάμα οι νοσηλευόμενοι ασθενείς  δέχονται επώδυνες επιπτώσεις και άμεσες απειλές, που γεννιούνται, όχι μόνο από την έλλειψη κρίσιμων φαρμάκων των ψυχικά ασθενών, αλλά και τα απογοητευτικά φαινόμενα συντριβή της επιστημονικής και ιατρικής δεοντολογίας και ηθικής. Δυστυχώς το επιστημονικό και νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείου αντί να διαμαρτυρηθεί δημόσια και να αναμετρηθεί με την βαρβαρότητα των κυβερνητικών πολιτικών, προτίμησε να υποχωρήσει  και ουσιαστικά με την σιωπή του να αποδεχθεί μια  πολιτική που συνιστά όχι μόνο ταπεινή άρνηση βασικών αρχών της ιατρικής επιστήμης αλλά και άρνηση των στοιχειωδών ηθικών αρχών πολιτισμού, αφού στερεί τα φάρμακα από τούς άπορους και άρρωστους δηλ. τα πιο φτωχά, τα πιο μόνα και κατά τεκμήριο τα πιο εγκαταλελειμμένα άτομα της κοινωνίας. 

Το Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Βύρωνα ( ΚΙΦΒ), το τελευταίο  διάστημα αντιμετωπίζει δεκάδες περιπτώσεων ψυχικά ασθενών της Πρόνοιας και των συγγενών τους, που καταπονημένοι από την αγωνία, τα τρεχάματα από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, αλλά και την εχθρική άρνηση των άλλων νοσοκομείων να υποκαταστήσουν τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις του Αιγινήτειου,  καταφεύγουν στην αναζήτηση φαρμάκων, στο ΚΙΦΒ καθώς και σε άλλα ΚΙΦ της Αττικής,  αφού οι γιατροί του Αιγινήτειου, από την μια μεριά συνταγογραφούν τα φάρμακα και από την άλλη το φαρμακείο του νοσοκομείου, εκτελώντας προφανώς εντολές της Διοίκησης, αρνείται να τα χορηγήσει, σφραγίζοντας τις συνταγές με την ένδειξη δεν χορηγείται!...

Οι τεράστιες περικοπές που διατρέχουν το ΕΣΥ και ο εκφυλισμός των φιλοκυβερνητικών διοικήσεων των νοσοκομείων σε φύλακες   της λιτότητας στο τομέα της νοσοκομειακής περίθαλψης,  έχει οδηγήσει σε ένα πρωτοφανή και ευτελή πόλεμο μεταξύ των διαφόρων διοικήσεων των κρατικών ιδρυμάτων, οι οποίες συναγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιά διοίκηση θα επιτύχει το μεγαλύτερο «αντικοινωνικό πλεόνασμα», για το ποιά θα  επιδείξει την μεγαλύτερη δουλικότητα απέναντι στην κυβέρνηση. Γι αυτό, σε όλα τα κρατικά νοσοκομεία οι κάτοχοι βιβλιαρίων Πρόνοιας γίνονται αντικείμενο σκαιής και απάνθρωπης συμπεριφοράς, εξαπάτησης και αρνήσεων χορήγησης των περισσότερων φαρμάκων, ενώ αυστηρές είναι οι εντολές των διοικήσεων για την μη εκτέλεση συνταγών που έχουν συνταχθεί σε άλλα «νοσοκομεία-εχθρούς» που εντάσσονται στο ΕΣΥ.

Η απόφαση του Αιγινήτειου αποτελεί ντροπή, είναι παράνομη και πρέπει να ανακληθεί. Οι κάτοχοι των βιβλιαρίων Πρόνοιας που νοσηλεύονται και έχουν συνταγές του συγκεκριμένου νοσοκομείου  έχουν δικαίωμα να παίρνουν τα φάρμακά τους από αυτό και το Αιγινήτειο είναι υποχρεωμένο να τα χορηγεί.  

Γιώργος Βιζυηνός. Ο μεγάλος των ελληνικών γραμμάτων πέθανε στο Δρομοκαΐτειο μετά τον παράφορο έρωτα για μια 14χρονη. «Μετεβλήθη ἐντός μου καὶ ὁ ρυθμὸς τοῦ κόσμου!»

Ο Γιώργος Βιζυηνός αποτελεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ελληνικής λογοτεχνίας με μεγάλες παρακαταθήκες τα έργα του, όπως «Το αμάρτημα της μητρός μου», «Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου», «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον», «Μοσκώβ Σελήμ» και ο «Τρομάρας». 

Τα περισσότερα διηγήματά του είναι αυτοβιογραφικά και μαρτυρούν τα άσχημα βιώματα που είχε ο συγγραφέας, με δεδομένο ότι οι ιστορίες του είναι ως επί το πλείστον τραγικές.

Η μητέρα του Βιζυηνού (κέντρο) 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Αμάρτημα της μητρός μου», στο οποίο περιγράφει την τραγωδία μιας μητέρας που πλάκωσε στον ύπνο της το παιδί της και το έπνιξε. Ο συγγραφέας μιλάει για τη μητέρα του και τον θάνατο της αδελφής του, Άννας. 

Ο Βιζυηνός είχε μια σπάνια πορεία ζωής για την εποχή του. Γεννήθηκε σε μια πάμπτωχη οικογένεια στο χωριό Βιζύη της Ανατολικής Θράκης, στο σημερινό Βιζέ της Τουρκίας, στις 8 Μαρτίου 1849 και το πραγματικό του όνομα ήταν Γεώργιος Μιχαήλ Σύρμας ή Μιχαηλίδης. 

Παιδί ακόμη τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη για να μάθει ραπτική. Το πεπρωμένο του όμως δεν ήταν να γίνει ράφτης. Η οξυδέρκειά του και οι συγκυρίες οδήγησαν τον νεαρό Γεώργιο να σπουδάσει φιλοσοφία στη Γερμανία όπου εκπόνησε  διδακτορική διατριβή το 1881 στη Λειψία. Το θέμα ήταν ο ρόλος του παιδικού παιχνιδιού από ψυχολογική και παιδαγωγική οπτική!

Ο συγγραφέας είχε σπουδάσει στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης 

Ο Βιζυηνός εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από φιλολογικούς κύκλους. Σύμφωνα με όσα γράφει στο βιβλίο του: «Οι μύθοι της ζωής και το έργο του Γιώργου Βιζυηνού», ο καθηγητής Βαγγέλης Αθανασόπουλος, κυκλοφορούσαν ακόμη και γελοιογραφίες σε περιοδικά για το στόμφο με τον οποίο απήγγειλε τα ποιήματά του στον φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός». Η καταγωγή του ήταν ένα επιπλέον πρόβλημα για τον κύκλο των Αθηναίων διανοούμενων της εποχής. 

Το 1876 έγραφε από τη Γερμανία στον Ηλία Τανταλίδη: «Μη με μαλώσετε αν εμβαίνω με λερωμένα τσαρούχια εις το καθάριο σας κατώγι. Είμαι χωριατοπαίδι, καθώς γνωρίζετε, και έχω διανύσει μακρόν, πολύ μακρόν και λασπωμένον δρόμον…»

Ο άτυχος έρωτας, το φρενοκομείο, ο θάνατος   

Ξαναέφυγε στο Παρίσι και στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο όπου ετοίμασε νέα διατριβή με τίτλο: «Η φιλοσοφία του καλού παρά Πλωτίνω» . Στη συνέχεια έγινε υφηγητής στην έδρα της Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όμως, το 1884 πέθανε ο Γεώργιος Ζαρίφης ο οποίος τον ενίσχυε οικονομικά και ο Βιζυηνός άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα. Ασχολήθηκε με μια αποτυχημένη μεταλλευτική επιχείρηση στο Σαμοκόβι, ενώ εργάστηκε ως δάσκαλος σε σχολείο και από το 1890 ως καθηγητής ρυθμικής και δραματολογίας στο Ωδείο Αθηνών. Εκεί γνώρισε τη 14χρονη μαθήτριά του Μπετίνα Φραβασίλη, την οποία ερωτεύτηκε σφόδρα και ήθελε συνέχεια να της γράφει ποιήματα. 

Ο Βιζυηνός έχασε το μυαλό του και σύμφωνα με κάποιες πηγές επιχείρησε να απαγάγει την κοπέλα, ενώ η εφημερίδα «Ακρόπολη» είχε γράψει για δύο απόπειρες αυτοκτονίας του Βιζυηνού, λίγες ημέρες προτού κλειστεί στο Δρομοκαϊτειο στις 14 Απριλίου 1892. Θα παραμείνει έγκλειστος για περίπου 4 χρόνια και λίγο μετά τον θάνατό του από προϊούσα παραλυσία το 1896, πέθανε και η νεαρή κοπέλα, τέσσερις μέρες μετά τον γάμο της!

Το Δρομοκαϊτειο την εποχή του Βιζυηνού 

Ο Γεώργιος Δροσίνης αναφέρει στα «Άπαντα» ότι ήταν «τρελός ησυχώτατος» και γι΄ αυτό τον άφηναν να περιφέρεται ελεύθερα με έναν φύλακα γύρω στα πεύκα. Ο Βιζυηνός δεν είχε συναίσθηση της κατάστασης πλέον και πίστευε ότι εκείνος επιτηρούσε τον φύλακα. Τον έθαψαν οι φίλοι του σε τάφο που παραχώρησε ο Δήμος Αθηναίων κοντά σε ένα μαντρότοιχο του νεκροταφείου και ο Παλαμάς διάλεξε έναν δικό του στίχο που του χάραξαν: «Κι αντηχούνε στη μαύρη σιγή, τα πικρά, τα πικρά μου τραγούδια». 

Ο Βιζυηνός δεν σταμάτησε να γράφει ούτε μέσα στο φρενοκομείο και πιστός στη συνήθεια να εμπνέεται από τη ζωή του, έγραψε ποιήματα επηρεασμένος και από το πάθος για τη μικρή Μπετίνα με γνωστότερο,

«Το φάσμα μου»:

 Μέσ᾿ στὰ  στήθια ἡ  συμφορὰ 

 σὰν τὸ κῦμα πλημμυρᾷ, 

σέρνω τὸ βαρύ μου βῆμα 

σ᾿ ἕνα μνῆμα!

 Σὰν μ᾿ ἁρπάχθηκε ἡ χαρὰ

 ποὺ ἐχαιρόμουν μιὰ φορὰ

 ἔτσι σὲ μίαν ὥρα…

 μέσ᾿ σ᾿ αὐτὴν τὴν χώρα

 ὅλα ἄλλαξαν τώρα!

 Κι᾿ ἀπὸ τότε ποὺ θρηνῶ 

τὸ ξανθὸ καὶ γαλανὸ 

καὶ οὐράνιο φῶς μου, 

μετεβλήθη ἐντός μου

 καὶ ὁ ρυθμὸς τοῦ  κόσμου.

 Μέσ᾿ στὰ στήθια ἡ συμφορὰ 

σὰν τὸ κῦμα πλημμυρᾷ, 

σέρνω τὸ βαρύ μου βήμα

 σ᾿ ἕνα μνῆμα …

 Τὸν σταυρὸ τὸν ἀψηλὸ

 ἀγκαλιά, γλυκοφιλῶ 

τὸ μυριάκριβο ὄνομά της,

 κι᾿ ἀπ᾿ τὰ χώματά της

 ἡ φωνή της ἡ χρυσὴ 

μὲ  καλεῖ «ἔλα καὶ σὺ

 δίπλα στὸ ξανθὸ παιδί σου

 καὶ κοιμήσου!» 

Η ζωή του Γιώργου Βιζυηνού ενέπνευσε και τον σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη ο οποίος γύρισε την ταινία μετίτλο, «Μόνον της ζωής του ταξείδιον», από το ομώνυμο μυθιστόρημα. Το φιλμ παρουσιάζει την περίοδο που ήταν έγκλειστος ο συγγραφέας στο ψυχιατρείο και μεταφέρεται στην παιδική του ηλικία μέσα από τους διαλόγους με τον παππού του, οποίος του μιλούσε για φανταστικά ταξίδια. «Πότε τελειώνει η παιδική ηλικία του Βιζυηνού; Τη στιγμή που πεθαίνει», είχε γράψει ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος.

Εγκλημα εκ προμελέτης στην ψυχική υγεία

από εφημερίδα των συντακτών

Του Θεόδωρου Μεγαλοοικονόμου*

Είναι, πλέον, κοινός τόπος και καθημερινό επώδυνο βίωμα για τη συντριπτική πλειονότητα των λαϊκών στρωμάτων ότι ένα από τα πρώτα θύματα της νεοφιλελεύθερης «δημοσιονομικής προσαρμογής» είναι η απεξάρθρωση των δημόσιων υπηρεσιών Υγείας και Ψυχικής Υγείας, η προϊούσα εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίησή τους.

Και είναι, μερικές φορές, η ανάδειξη συγκεκριμένων περιπτώσεων και μορφών που παίρνει αυτή η σκόπιμη και ενορχηστρωμένη απεξάρθρωση των υπηρεσιών, που μιλάει για το όλον και για το πώς οι εντεταλμένοι διοικούντες εφαρμόζουν προειλημμένες αποφάσεις.

Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) Αγίων Αναργύρων λειτουργεί, από τον Νοέμβριο του 2006, ως αποκεντρωμένη μονάδα του ΨΝΑ, σε τομεοποιημένη βάση, καλύπτοντας το πλήρες φάσμα των αναγκών ψυχικής υγείας μιας ορισμένης περιοχής (Αγ. Ανάργυροι/Καματερό, Νέα Φιλαδέλφεια/Ν. Χαλκηδόνα, Μεταμόρφωση), καθώς τις ανάγκες της μετανοσοκομειακής φροντίδας ασθενών από μια πολύ ευρύτερη περιοχή.

Είναι διασυνδεδεμένο με μια μονάδα νοσηλείας στο ΨΝΑ (9ο ΨΤΕ) έτσι ώστε όλοι όσοι νοσηλεύονται σε αυτήν (κάτοικοι των ως άνω περιοχών), ν’ αναλαμβάνονται και να στηρίζονται με επισκέψεις στο ΚΨΥ, με επισκέψεις κατ’ οίκον και με προγράμματα στο Κέντρο Ημέρας του ΚΨΥ. Οι ετήσιες επισκέψεις στο ΚΨΥ έφτασαν, το 2013, τις 9.000 περίπου, ενώ, την ίδια περίοδο, οι κατ’ οίκον επισκέψεις έφτασαν τις 2.500.

Η λογική, στη βάση της οποίας λειτουργεί το ΚΨΥ, είναι αυτή που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να διέπει το δίκτυο των ολοκληρωμένων κοινοτικών υπηρεσιών, δημόσιων και δωρεάν, που, όμως, δεν υπάρχουν και που η ύπαρξή τους θα ήταν η εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση (από κοινού μ’ ένα ενδυναμωμένο κράτος πρόνοιας) για το ξεπέρασμα του ψυχιατρείου.

Οι διαδοχικοί υπουργοί Υγείας, σε εφαρμογή του συμφώνου Λυκουρέντζου- Αντόρ, έχουν βαλθεί να κλείσουν, όπως-όπως, τα εναπομείναντα (άκρως υποστελεχωμένα και καταρρέοντα) ψυχιατρεία χωρίς καμιά από αυτές τις προϋποθέσεις: να τα κλείσουν με την έννοια της κατάργησης και όχι της υπέρβασης, της ολοκληρωμένης, δηλαδή, αντικατάστασής τους από εναλλακτικές υπηρεσίες – πράγμα που θα σήμαινε την ίδρυση δεκάδων άλλων ΚΨΥ σαν αυτό των Αγ. Αναργύρων.

Οχι μόνο δεν κάνουν αυτό, αλλά έχουν βαλθεί να κλείσουν και αυτό το ΚΨΥ, των Αγ. Αναργύρων, αφήνοντάς το χωρίς ειδικευμένους ψυχιάτρους. Στο τέλος του χρόνου θα υπάρχει μόνο ένας ψυχίατρος και αυτός όχι για όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Εκατοντάδες ασθενείς θα μείνουν κυριολεκτικά «στον αέρα» (όπως δεκάδες άλλοι έμειναν, επίσης, «στον αέρα» όταν πέρσι συνταξιοδοτήθηκε ένας άλλος ψυχίατρος). Αντίστοιχα, ένας μόνο ψυχίατρος υπάρχει στο 9ο ΨΤΕ του ΨΝΑ, ένα τμήμα εισαγωγής «οξέων περιστατικών», με, κατά μέσον όρο, 30 νοσηλευόμενους.

Ο τωρινός διοικητής έχει πλήρως αδιαφορήσει, από τότε που ανέλαβε, εδώ και 9 μήνες, για την κατάσταση στο ΚΨΥ και έχει πεισματικά αρνηθεί να συναντήσει τον επιστημονικό του υπεύθυνο για να ενημερωθεί επίσημα, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα του τελευταίου.

Λένε στα λόγια ότι θα ιδρύσουν ΚΨΥ, αλλά το πόσο ψέματα λένε φαίνεται και από το γεγονός ότι κλείνουν και αυτά που υπάρχουν, δημιουργώντας, στην καλύτερη περίπτωση, ομοιώματα ΚΨΥ. Γιατί το ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων, παρ’ όλες τις δυσκολίες του, μπορεί, για το προβλεπτό μέλλον, να «επιβιώσει» αν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της έλλειψης γιατρών (αν και δεν είναι το μόνο).

Ο διοικητής του ΨΝΑ, όμως, φαίνεται ότι έχει αποφασίσει να το κλείσει, εκφράζοντας το ασυμβίβαστο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής με ένα κοινοτικά βασισμένο σύστημα ψυχικής υγείας και μια πραγματική ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Η πολιτική που εφαρμόζουν, οδηγεί, εγνωσμένα, στο πέταγμα των ψυχικά πασχόντων στους δρόμους, σε συνδυασμό με την προετοιμασία δομών «υψίστης ασφαλείας» για τη διαχείριση της «επικινδυνότητας» – αυτής που η συγκεκριμένη πολιτική παράγει και κατασκευάζει.

Το κλείσιμο του ΚΨΥ Αγίων Αναργύρων θα είναι, αν επιτραπεί να γίνει, ένα «έγκλημα εκ προμελέτης».

……………………………………………….

* Διευθυντής ψυχίατρος

Η δημοσιογράφος που κλείστηκε σε ψυχιατρείο για να κάνει ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ

από ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Το 1887, η δημοσιογράφος Νέλι Μπλάι προσποιήθηκε ότι ήταν τρελή για να την κλείσουν στο Φρενοκομείο Θηλέων του νησιού Μπλάγκουελ, στη Νέα Υόρκη. 

Σκόπευε να αποκαλύψει τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των έγκλειστων γυναικών.

Δεν δυσκολεύτηκε καθόλου να πείσει τους ειδικούς για την ψυχική της αστάθεια. Έκλεισε δωμάτιο σε ένα φτηνό ξενοδοχείο, αλλά αρνήθηκε να μείνει εκεί. Ούρλιαζε ότι φοβόταν τους ξενοδόχους κι ότι ήταν όλοι τους τρελοί. Την επόμενη μέρα, ήρθε η αστυνομία να την περιμαζέψει.

Όταν την πήγαν στο δικαστήριο, προσποιήθηκε ότι είχε αμνησία και επαναλάμβανε μηχανικά ότι δεν θυμόταν τίποτα. Το «άγριο, κυνηγημένο ύφος της» ξεγέλασε όσους γιατρούς την εξέτασαν, οι οποίοι δήλωσαν ότι ήταν «ξεκάθαρα παράφρων».

Την έκλεισαν στο Φρενοκομείο Θηλέων του Μπλάκγουελ, όπου έμεινε για 10 μέρες. 

Έζησε από πρώτο χέρι την τραγική ζωή των γυναικών που έμεναν στο φρενοκομείο. Το φαγητό ήταν ελάχιστο, λίγο πλιγούρι, χαλασμένο κρέας και βρώμικο νερό. Οι πιο επικίνδυνοι ασθενείς ήταν δεμένοι όλοι μαζί με σχοινιά. Τους υπόλοιπους, τους ανάγκαζαν να κάθονται με τις ώρες σε ξύλινα παγκάκια, χωρίς καμία προφύλαξη απ’ το κρύο. Οι νοσοκόμες έβριζαν όποιον τολμούσε να κουνηθεί και χτυπούσαν όποια γυναίκα παράκουγε τις εντολές τους. 

Οι ασθενείς ζούσαν μαζί με αρουραίους, σκουλήκια και τις ίδιες τους τις ακαθαρσίες. Όταν τις έπλεναν, το νερό ήταν παγωμένο και τις άφηναν να στεγνώνουν στα κρύα δωμάτια. 

Μιλώντας με τις άλλες έγκλειστες γυναίκες, η Μπλάι συνειδητοποίησε, ότι πολλές ήταν ψυχικά υγιέστατες, όπως κι η ίδια. Αλλά ήταν θέμα χρόνου να τρελαθούν από τις συνθήκες που επικρατούσαν στο φρενοκομείο.


Η Μπλάι έγινε μέχρι και γραμματόσημο! 

 «Τι άλλο, εκτός απ’ τα βασανιστήρια, θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιον στην τρέλα, πιο γρήγορα από αυτή τη μεταχείριση; Θα ήθελα οι ειδικοί γιατροί που με έκλεισαν εδώ, να πάρουν μία υγιή γυναίκα, να την βάλουν να κάτσει ακίνητη για 14 ώρες, να μην της επιτρέπουν να μιλήσει ή να κουνηθεί, να μην την αφήνουν να διαβάσει ή να μάθει ότι συμβαίνει γύρω της, να της δίνουν σάπιο φαγητό και να την κακομεταχειρίζονται, και να δουν πόσο καιρός θα περάσει μέχρι να τρελαθεί. Μέσα σε δύο μήνες θα ήταν ένα κουρέλι, σωματικά και ψυχικά,» έγραψε στο βιβλίο της, αφότου βγήκε απ’ το άσυλο.


Ένα «ειδικός» εξετάζει τη Μπλάι. 

Το βιβλίο της με τίτλο «Δέκα μέρες σε ένα τρελάδικο», κυκλοφόρησε λίγο καιρό μετά και την έκανε διάσημη. Η έρευνά της προκάλεσε πολλές μεταρρυθμίσεις στο χώρο των φρενοκομείων. 

Ο προϋπολογισμός που αντιστοιχούσε στη φροντίδα των ψυχικά ασθενών αυξήθηκε κατά 850.000 δολάρια και όσοι ασθενείς παρουσίαζαν ψυχικά προβλήματα, εξετάζονταν πολύ πιο εξονυχιστικά, πριν να κλειστούν σε κάποιο ίδρυμα. 

Ο γύρος του κόσμου σε 72 μέρες, 6 ώρες, 11 λεπτά και 14 δευτερόλεπτα 

Η επόμενη μεγάλη περιπέτεια της Μπλάι ξεκίνησε δύο χρόνια αργότερα. 

Στις 14 Νοεμβρίου του 1889, η Μπλάι ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη για να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Ήταν η πρώτη φορά, που το βιβλίο του Ιουλίου Βερν, θα γινόταν πραγματικότητα. 

Χορηγός της Μπλάι, ήταν η εφημερίδα που δούλευε, η New York World. Ακριβώς την ίδια μέρα με εκείνη, ξεκίνησε για το γύρο του κόσμου κι η Ελίζαμπεθ Μπίσλαντ, μία άλλη δημοσιογράφος από την εφημερίδα Cosmopolitan. 

Η New York World ξεκίνησε ένα διαγωνισμό μεταξύ των αναγνωστών της για να μαντέψουν την ημέρα και την ώρα άφιξης της Μπλάι πίσω στη Νέα Υόρκη. Το μεγάλο ΒΡΑΒΕΊΟ ήταν ένα ταξίδι στην Ευρώπη.

Η Μπλάι είχε πάρει μαζί της το φόρεμα που φορούσε, ένα γερό παλτό, μερικά εσώρουχα και μια μικρή τσάντα. Τα χρήματά της, 200 βρετανικές λίρες, ήταν σε ένα τσαντάκι, που είχε κρεμάσει απ’ τον λαιμό της. 

Όταν έφτασε στη Γαλλία, γνώρισε τον Ιούλιο Βερν, ο οποίος την ενθάρρυνε να ολοκληρώσει το ταξίδι πιο γρήγορα από τον χαρακτήρα του βιβλίο του. Από εκεί, η Μπλάι πήγε στο Μπρίντιζι, στη Διώρυγα του Σουέζ, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ και στην Ιαπωνία. 


Όταν διέσχισε τον Ειρηνικό Ωκεανό για να φτάσει στο Σαν Φρανσίσκο, οι κακές καιρικές συνθήκες καθυστέρησαν το ταξίδι, με αποτέλεσμα να φτάσει δύο μέρες καθυστερημένη. Θα είχε χάσει τη διορία, αν ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας δεν είχε στείλει ιδιωτικό τρένο για να τη μεταφέρει στη Νέα Υόρκη. 

Κατάφερε να φτάσει στο Νιου Τζέρσεϊ, στις 25 Ιανουαρίου του 1890, ώρα 3.51 το απόγευμα. Το ταξίδι της είχε διαρκέσει 72 μέρες 6 ώρες, 11 λεπτά και 14 δευτερόπλεπτα. 

Η αντίπαλός της, η Μπίσλαντ, ακόμα ταξίδευε. Η Μπλάι πέθανε το 1922, σε ηλικία 57 ετών. Είχε αφήσει πίσω της μια λαμπρή καριέρα ως δημοσιογράφος, αφού είχε γίνει η πρώτη πολεμική ανταποκρίτρια της Αμερικής, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου.

Γ. Λαμπρούλης: Η κυβέρνηση ενισχύει το ρόλο των ιδιωτών στη ψυχική υγεία

από 902.gr

Την πολιτική της κυβέρνησης που ενσωματώνει τους ιδιώτες επιχειρηματίες στις δομές της ψυχικής υγείας και της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κατήγγειλε ο Γιώργος Λαμπρούλης, βουλευτής του ΚΚΕ, κατά τη διάρκεια του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή.

'Οπως επεσήμανε οι ρυθμίσεις που προβλέπονται στο νομοσχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις μπορεί να είναι καλές στα χαρτιά, ωστόσο από τη στιγμή που δεν λύνονται τα σοβαρά προβλήματα στις ΜΕΘ των νοσοκομείων με την έλλειψη κλινών, μηχανημάτων και εξειδικευμένου προσωπικού, στην πράξη αυτές δεν μπορούν να λειτουργήσουν.

'Οσον αφορά τις ρυθμίσεις για τη ψυχική υγεία επεσήμανε ότι εντάσσονται στη γενικότερη ψυχιατρική μεταρρύθμιση της ΕΕ - κυβέρνησης που προβλέπει τη συρρίκνωση του κρατικού τομέα, την ενίσχυση του ιδιωτικού με ενδεικτικό παράδειγμα την πρόβλεψη για ανάπτυξη παντός είδους ψυχικής υγείας από ιδιώτες, ΜΚΟ, κλπ.

Τέλος, κατήγγειλε τις ρυθμίσεις της κυβέρνησης και στον τομέα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που στόχο έχουν την ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικής δράσης και όχι την κάλυψη των λαϊκών αναγκών καθώς μετακυλίει το κόστος στα ίδια τα ζευγάρια ενώ ταυτόχρονα περικόπτει τα σχετικά κονδύλια από τον ΕΟΠΥΥ.