Σεμινάριο στη ψυχαναλυτική θεωρία

απο 18ano.gr

Στα πλαίσια του νόμου για την εκπαίδευση των ειδικευόμενων ψυχιάτρων στην ψυχοθεραπεία, πρόκειται να υλοποιηθεί εκπαιδευτικό σεμινάριο για το έτος 2015-2016 με θέμα «Εισαγωγικά μαθήματα στη ψυχαναλυτική θεωρία»

Το σεμινάριο απευθύνεται σε ειδικευόμενους ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, επισκέπτες υγείας, νοσηλευτές και γενικότερα επαγγελματίες κοινωνικών επιστημών, ανεξάρτητα οργανισμού ή φορέα που υπάγονται.

Η εκπαίδευση έχει δύο μέρη:

Το 1ο μέρος είναι θεωρητικό, διάρκειας 8μηνών και συμπεριλαμβάνει 20 μαθήματα, εισαγωγής στην ψυχαναλυτική θεωρία και 5 μαθήματα στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία ομάδας. Η παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική. Μέγιστος αριθμός απουσιών 3.

Όσοι ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν το 1ο μέρος, θα πρέπει να αποστείλουν αίτηση με σύντομο βιογραφικό στην γραμματεία του Επιστημονικού Συμβουλίου (fax: 2132054571 ή στο epep@psyhat.gr), μέχρι 15/9/2015.

Το 2ο μέρος διάρκειας 2 ετών στο οποίο έχουν δικαίωμα να συμμετάσχουν όσοι έχουν παρακολουθήσει το 1ο μέρος και περιλαμβάνει τα εξής:

Ανάληψη περιστατικού σε ατομική ψυχοθεραπεία σε συχνότητα 1 φορά την εβδομάδα για 2 χρόνια.
Ατομική εποπτεία, σε εβδομαδιαία βάση, με τον κο Τουρνή ή την κα Ισακίδου.
Συμμετοχή στην εποπτική ομάδα που γίνεται κάθε Τετάρτη στις 12:00 μ.μ., στην Κοινωνική Επανένταξη του 18 Άνω στο Περιστέρι.
Ως χώρος υλοποίησης του 1ου μέρους του σεμιναρίου ορίζεται η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Ψ.Ν.Α. και θα πραγματοποιηθεί από τον Οκτώβριο 2015 – Ιούνιο 2016 (1ο μέρος) σε ομάδα των 30 περίπου ατόμων, μια φορά την εβδομάδα, κάθε Παρασκευή 1-2μμ.

Με την ολοκλήρωση κάθε μέρους του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες θα λάβουν  βεβαίωση παρακολούθησης που θα εκδίδει το Επιστημονικό Συμβούλιο του ΨΝΑ.

Σας επισυνάπτουμε αναλυτικά το πρόγραμμα του σεμιναρίου, του οποίου την ευθύνη έχει ο κος Τουρνής Σταμάτης Δ/ντής Ψυχίατρος, Ψ.Ν.Α., η κα Ισακίδου Γλυκερία Ψυχίατρος, Επίμ. Α΄, Ψ.Ν.Α., και η κα Σεγρέδου Ειρήνη, Ψυχίατρος, Επίμ. Α΄, Ψ.Ν.Α.(τα αρχεία στο σαιτ)

Κρίσεις πανικού: 5 τροφές για να τις ξεπεράσετε!

από koutipandoras

Όλο και περισσότερους «χτυπά» η κρίση πανικού σύμφωνα με τους επιστήμονες. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι για να την ξεπεράσετε ή να την εμποδίσετε. Δείτε πως.

Αμύγδαλα

Αποτελούν ένα πραγματικό superfood καθώς είναι γεμάτα με βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά για την σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Καταναλώστε καθημερινά μια χούφτα αμύγδαλα για να κρατήσετε μακριά τις κρίσεις πανικού.

Πράσινο τσάι

Θαυμάσια πηγή ιχνοστοιχείων και αντιοξειδωτικών, το πράσινο τσάι, βοηθά να αφαιρέσουμε τις χημικές ουσίες από το σώμα μας και τις τοξίνες. Η συχνή κατανάλωση πράσινου τσαγιού μας βοηθά όχι μόνο να ξεπεράσουμε αλλά και να προλάβουμε τις κρίσεις πανικού.

Πορτοκάλια

Τα πορτοκάλια είναι πλούσια σε βιταμίνες και ασβέστιο. Η βιταμίνη C που περιέχουν, βοηθά το ανοσοποιητικό μας σύστημα και καλμάρει τα νεύρα.  Καταναλώστε καθημερινά φρέσκα πορτοκάλια και δεν θα χάσετε.

Σολομός

Ο σολομός είναι πολύ πλούσιος με Ω3 λιπαρά που είναι απαραίτητα για την καλή μας υγεία. Αυτά τα λιπαρά συντελούν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη ρύθμιση της σωστής ποσότητας του αίματος που διοχετεύεται στον εγκέφαλο. Οι άνθρωποι που παθαίνουν συχνά κρίσεις πανικού, ευεργετούνται ιδιαίτερα από την κατανάλωση σολομού, όπως έχουν αποδείξει έρευνες.

Αβοκάντο

Το αβοκάντο είναι ένα πραγματικό όπλο της διατροφής μας, Πλούσιο σε βιταμίνες C, D, E, K, B1, B2 και B3 περιέχει και πολύτιμα Ω3 λιπαρά, που θεραπεύουν τις κρίσεις πανικού. Καταναλώστε φρέσκα αβοκάντο για να ωφεληθείτε από τις ιδιότητές τους αλλά προσοχή στις ποσότητες καθώς περιέχουν αρκετές θερμίδες.

Ενημερωτικό σημείωμα

Καλημέρα σε όλους και όλες

Δυο προτάσεις για συνέδρια στο εξωτερικό για όσους έχουν διάθεση, χρόνο και (κυρίως) χρήμα για να ταξιδέψουν.

Η πρώτη αφορά το Παγκόσμιο Συνέδριο των Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές, το οποίο φέτος, μετά τη Θεσσαλονίκη, θα διεξαχθεί στην Ισπανία το διήμερο 6 και 7 Νοεμβρίου 2015. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο: http://entrevoces.org/en_GB/

 Η δεύτερη αφορά μια πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου του Cork στην Ireland σε συνεργασία με το Δίκτυο Κριτικών Φωνών Ιρλανδίας (Critical Voices Netwοrk Ireland) με τίτλο First Conference Announcement: ‘Critical Perspectives On and Beyond the Therapy Industry’ : http://www.iimhn.ie/first-conference-announcement-critical-perspectives-on-and-beyond-the-therapy-industry-and-call-for-workshop-presentations/

Ενδιαφέρουσες προτάσεις και θεματικές σε μια Ευρώπη όπου αναπτύσσονται φωνές κριτικές προς το κυρίαρχο εμπορευματοποιημένο ψυχιατρικό μοντέλο, ανοίγουν ζητήματα που μας αφορούν όλους με μια πιο ριζοσπαστική διάθεση και τελικά αναζητούν εναλλακτικούς δρόμους. Ελπίζουμε να έχουμε την ευκαιρία να φιλοξενήσουμε στην ιστοσελίδα μας κάποιες από τις παρουσιάσεις και να υποδεχτούμε κάποιους από τους ομιλητές στην Αθήνα το επόμενο διάστημα.

Με εκτίμηση

Δίκτυο Ανθρώπων που

Ακούνε Φωνές Αθήνας

Υ.Γ. “Η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που αφορά το μέλλον. Αν υπάρχει μια κόλαση είναι αυτή που υπάρχει ήδη εδώ, η κόλαση που κατοικούμε καθημερινά, που διαμορφώνουμε με τη συμβίωσή μας. Δυο τρόποι υπάρχουν για να μην υποφέρουμε.
Ο πρώτος είναι για πολλούς εύκολος: να αποδεχθούν την κόλαση και να γίνουν τμήμα της μέχρι να μην βλέπουν πια. Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος και απαιτεί συνεχή προσοχή και διάθεση για μάθηση: να προσπαθήσουμε να μάθουμε και να αναγνωρίσουμε ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση, και να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο”
Italo Calvino, Αόρατες Πόλεις (Από το site του 7ου Παγκόσμιου Συνέδριου των Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

από νεα προοπτικη τ.601
(Με, κατ’ εξαίρεσιν, «αίσιο τέλος»)

Μια ιστορία που αξίζει ν’ ακουστεί, να γίνει γνωστή, η ιστορία ενός ανθρώπου που διατρέχει όλες των ποικίλων ειδών σύγχρονες συμπληγάδες (οι οποίες εξοντώνουν χιλιάδες καθημερινά) καταφέρνοντας, στο τέλος, να φτάσει στην δική του «Ιθάκη», εξόριστη και αυτή από τον τόπο καταγωγής σε μιαν άλλη και κατ΄ ουδένα τρόπο φιλόξενη ήπειρο. Μια ιστορία στην οποία διαπλέκονται η σύγχρονη μοίρα του μετανάστη και του πρόσφυγα στην προσπάθειά του να περάσει τα σύνορα προς την Ευρώπη του «Διαφωτισμού» (προσδοκώντας να βρει την στοιχειωδώς φιλόξενη υποδοχή και αναγνώριση των πάλαι ποτέ «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» εντός αυτής), με αυτή του ατόμου με ψυχιατρική εμπειρία, ή με ποικίλων ειδών αναπηρίες, του κατ’ αναλογίαν «μετανάστη που διασχίζει τα σύνορα της κατεστημένης κανονικότητας», για να εναποτεθεί στη δικαιοδοσία, πλέον, των εντεταλμένων προς τούτο κυρίαρχων θεσμών.

Ο Ziad περιφερόταν στους δρόμους της Αθήνας, απ’ όπου, τον Νοέμβρη του 2013, τον «μάζεψε» η αστυνομία, καθώς δεν μιλούσε, δεν επικοινωνούσε, είχε παράξενη συμπεριφορά και αυτονόητα τον έφερε, πού αλλού, στο Δαφνί, ενεργοποιώντας διαδικασίες ακούσιας νοσηλείας. Πέρασαν μήνες χωρίς να ξέρουμε το όνομα του, από πού ήταν, δεν μιλούσε παρά ελάχιστα, με «ακατάληπτες» λέξεις, αλλά σχεδόν πάντα, στα στοιχειώδη της άμεσης επικοινωνίας, για το εδώ και τώρα, καταλάβαινε ό,τι του λέγαμε, ενώ εκείνος, με εκφραστικές και ακριβείς χειρονομίες, μας υποδείκνυε τι ήθελε (καφέ, γλυκό, νοιάξιμο, στοργή). Μια ιδιαίτερη συνήθειά του ήταν να θέλει να ακουμπάει τον άλλο, όλους τους άλλους, εν είδει χαδιού - και το περιβάλλον του ψυχιατρείου δεν ήταν πάντα σε θέση να καταλάβει και ν΄ αποδεχτεί αυτή την ανάγκη του «ν΄ ακουμπήσει τον άλλο». Στα επίσημα έγγραφά μας, «κινητικές στερεοτυπίες», «διαταραχές εκπομπής του λόγου», «εξαρτητική συμπεριφορά», «μειωμένη αυτοφροντίδα».

Το μόνο που, σ΄ όλο αυτό διάστημα, καταφέραμε να μάθουμε ήταν ότι είχε νοσηλευτεί για δύο μήνες (Αύγουστος-Οκτώβριος 2012) στη Νευρολογική του νοσοκομείου Νικαίας όπου του είχαν γίνει κάποιες εξετάσεις (που είχαν δείξει «αποτιτανωμένη δυσπλασία αριστερού κροταφικού λοβού») και απ’ όπου μια μέρα ξαφνικά έφυγε και χάθηκε στους δρόμους. Και είναι ενδιαφέρον ότι ένας άνθρωπος στην κατάσταση του (22χρονου τότε) Ziad περιφερόταν για πάνω από ένα χρόνο στους δρόμους της Αθήνας χωρίς να υποπέσει σε κανενός την προσοχή ότι έχρηζε βοήθειας αλλά, το πιο σημαντικό, και έχοντας καταφέρει να επιβιώσει.

Η κατάσταση προχωρούσε στην κατεύθυνση μιας «αναμονής χωρίς προσδοκίες» μέχρις ότου, μετά έξη μήνες, κάποιοι  από την κουρδική κοινότητα που τον έψαχναν, πέρασαν και από το Δαφνί και ρωτούσαν γι’ αυτόν. Και το πιθανότερο είναι ότι θα έφευγαν και από εδώ άπρακτοι αν εκείνη τη στιγμή, τελείως τυχαία, δεν περνούσε από το σημείο όπου ρωτούσαν, ένας νοσηλευτής από το 9ο ΨΤΕ (όπου νοσηλευόταν ο Ziad) ο οποίος άκουσε την περιγραφή που έκαναν και αμέσως τους ενημέρωσε ότι ο Ziad ήταν εκεί.

Τότε έγινε γνωστό ποιος ήταν, το όνομά του, ότι ήταν Κούρδος από τη Συρία με την οικογένειά του να βρίσκεται στη Γερμανία, να τον ψάχνει και να θέλει με κάθε τρόπο να τον έχει κοντά της. Μια ιστορία που, στην ολότητά της, μας έγινε γνωστή μόλις φέτος, στα τέλη του Ιουνίου 2015, όταν ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες που επέτρεψαν σε συγγενείς του να έλθουν για τον πάρουν, επιτέλους, στη Γερμανία.

Ο Ziad προερχόταν από το Κομπάνι. Τότε, ακόμα κι αν μας το είχαν πει, οι περισσότεροι δεν θα ξέραμε τι είναι το Κομπάνι. Σήμερα… ξέρουμε. Ηταν ένα από το 8 παιδιά μιας οικογένειας (ο πατέρας είχε πεθάνει αμέσως μετά την γέννηση του τελευταίου παιδιού) που είχε αρχίσει, πριν τρία χρόνια, εν μέσω των αιματηρών συγκρούσεων στη περιοχή, να παίρνει το δρόμο της προσφυγιάς. Τα ένα μετά το άλλο, τα περισσότερα από τα αδέλφια κατάφεραν βρεθούν στη Γερμανία. Ο Ziad, που είχε επιληπτικές κρίσεις από ηλικίας 2 ετών (και ενώ αρχικά μιλούσε και επικοινωνούσε κανονικά, όσο περνούσαν τα χρόνια, η ομιλία του γινόταν όλο και πιο δύσκολη) ήταν εκείνο από τα αδέλφια που η μητέρα, ακολουθώντας τα περισσότερα από τα παιδιά της, αποφάσισε να πάρει μαζί της φεύγοντας και αυτή με προορισμό τη Γερμανία, περνώντας από την Τουρκία και μετά από την Ελλάδα. Ηταν εδώ που συνελήφθη ως «χωρίς χαρτιά» και κρατήθηκε. Με τους συνήθεις τρόπους, αυτούς ακριβώς που γεννά η ευρωπαϊκή πολιτική αντιμετώπισης των μεταναστών και των προσφύγων, έγινε δυνατό o Ziad να παραληφθεί από κάποιον «κύριο» και να καταφέρει να φτάσει στην Ιταλία απ’ όπου ο εν λόγω «κύριος» τηλεφώνησε στους συγγενείς του ζητώντας περισσότερα χρήματα για να τον μεταφέρει μέχρι την Γερμανία. Οταν του λέχθηκε ότι είχαν εξαντληθεί και οι τελευταίες οικονομίες τους και ότι δεν υπήρχαν άλλα χρήματα, ο εν λόγω «κύριος» άφησε το Ziad στο αεροδρόμιο και εξαφανίστηκε. Εκεί τον βρήκαν οι εξίσου «φιλόξενες» ιταλικές αρχές και τον επέστρεψαν στην «χώρα εισόδου» ως «παράνομο μετανάστη». Από το σημείο αυτό η οικογένεια έχασε τα ίχνη του και άρχισε να τον ψάχνει και είναι από εκείνη την περίοδο που βρέθηκε εγκαταλειμμένος στους δρόμους της Αθήνας και εν συνεχεία στο Δαφνί. (Η μητέρα του κατάφερε κάποια στιγμή να περάσει και αυτή στην Γερμανία, αλλά χωρίς, φυσικά, τον Ziad, που τον είχε χάσει).

Όταν έγινε γνωστό ποιος ήταν και υπήρξαν, μέσω των συγγενών πλέον, τα στοιχεία που τον ταυτοποιούσαν, ανέλαβε την υπόθεση κοινωνική λειτουργός του 9ου μέσω της Υπηρεσίας Ασύλου του ΥΠΡΟΠΟ. Μια απίστευτη γραφειοκρατία κράτησε, για (άλλους) έξη μήνες, την όλη υπόθεση της επανασύνδεσης του Ziad με τη οικογένειά του στη Γερμανία, στο «ψυγείο», ζητώντας να υπάρξει αίτηση από τον ίδιο, αρνούμενη την ανάληψη της υπόθεσης από τις υπηρεσίες του ψυχιατρείου (όπως τους προτάθηκε, αφού ξέραμε πια ποιος ήταν), αλλά ακόμα και από την οικογένειά του, που ήταν  ανά πάσα έτοιμη να έλθει να κάνει όλες τις αναγκαίες ενέργειες και να τον παραλάβει. Τι πιο φυσικό να έλθει η μητέρα να πάρει το παιδί της, ή ο αδελφός τον αδελφό του. Όχι… σύμφωνα με τους γραφειοκράτες που λειτουργούν στην λογική της απόρριψης και όχι της διευκόλυνσης των αιτημάτων ασύλου και της επανένωσης των οικογενειών, έπρεπε ίδιος ο Ziad, στην κατάσταση που ήταν, να κάνει αίτηση και, αν δεν μπορούσε, να οριστεί δικαστικός συμπαραστάτης που θα ενεργούσε εξ ονόματος αυτού. Όχι γιατί θα τον ήξερε, θα ενδιαφερόταν και θα ενεργούσε για την προστασία του, αλλά για να υπάρχει κάτι το απλώς γραφειοκρατικά προβλεπόμενο. Αλλά ο ορισμός δικαστικού συμπαραστάτη απαιτούσε διαδικασίες, απαιτούσε να βρεθεί ένα άτομο στα πλαίσια ενός φορέα, οικονομικά μέσα για τα δικαστικά έξοδα, καθώς και χρόνο μέχρις ότου καταστεί δυνατός.

Όχι μόνο από υπαλλήλους στην Υπηρεσία Ασύλου, αλλά ακόμα και από την Γραμματεία Δικαστικής Συμπαράστασης υπήρξε μια σαφής προφορική δήλωση ότι «η Υπηρεσία Ασύλου θα μπορούσε μαζί μας, για αυτό και μόνο το περιστατικό, να συνεργαστεί διαφορετικά». Αλλά οι εντεταλμένοι του Δουβλίνου προϊστάμενοί ήταν ανένδοτοι.

Τελικά, τον Νοέμβρη του 2014 η υπόθεση ανατίθεται στην ΜΚΟ «Κέντρο Συμπαράστασης Παλιννοστούντων και Μεταναστών - Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων» (ecclesia.gr) για την προώθηση των διαδικασιών για ορισμό δικαστικού συμπαραστάτη. Και εδώ υπήρξε αρχικά πρόβλημα καθώς δεν υπήρχαν τα οικονομικά μέσα για την χρηματοδότηση της όλης διαδικασίας, κάτι που έγινε δυνατό, ύστερα από επίμονες και εργώδεις προσπάθειες, να παρακαμφθεί.

Είναι μόνο χάρη στις κοινές προσπάθειες, από εδώ και πέρα, της κοινωνικής  λειτουργού του 9ου ΨΤΕ, με την δικηγόρο (της ως άνω  ΜΚΟ) η οποία ανέλαβε τελικά ως δικαστική συμπαραστάτης, που επιταχύνθηκαν οι αρχικά εμφανιζόμενες ως αμετακίνητος τοίχος διαδικασίες και έγινε δυνατόν ο Ziad να επιστρέψει, την 1η Ιούλη  στην οικογένειά του, που ζει στην Βρέμη της Γερμανίας. Ενας αδελφός του, μαζί με τη γυναίκα του, που όλη αυτή την περίοδο ήταν σε επαφή και συνεργασία με τις προσπάθειες που γίνονταν εδώ, ήλθαν και τον παρέλαβαν από το 9ο ΨΤΕ.

Ο Ziad, που μιλούσε όλο και λιγότερο και εμφανιζόταν, όσο περνούσε ο καιρός, όλο και πιο «αποδιοργανωμένος», μίλησε μαζί τους πολύ περισσότερο. Μίλησε στη μητρική του γλώσσα του. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Δεν ήταν ο χαμένος, ο παράξενος. Είχε τη θέρμη και τη χαρά αυτού που ξαναβρήκε και αναγνώρισε την οικογένειά του. Χρειάστηκε να φιλοξενηθεί για ενάμιση χρόνο στο Δαφνί, αν και δεν είχε ανάγκη ψυχιατρικής νοσηλείας, γιατί αν δεν γινόταν αυτό, θα είχε οριστικά χαθεί στους δρόμους, στο όνομα των κυρίαρχων κανόνων που ορίζουν ποιοί χωράνε σ΄ αυτούς και ποιοί δεν χωράνε και έτσι εξοβελίζονται στον χώρο των «ανάξιων να ζουν».

Η ιστορία αυτή μιλάει για όλα όσα αυτή τη στιγμή συγκροτούν και διέπουν το σύστημα αντιμετώπισης των μεταναστών και των προσφύγων, όχι μόνο γι αυτούς που το σύστημα αυτό πνίγει στα νερά της Μεσογείου, αλλά και για αυτούς που υποτίθεται ότι γλύτωσαν τον πνιγμό στην θάλασσα για να αντιμετωπίσουν τον κοινωνικό πνιγμό των στρατοπέδων, του ρατσισμού, της κοινωνικής απόρριψης. Μιλά για την απανθρωποποιημένη Ευρώπη με τους διάσπαρτους φράχτες και τα  υψωμένα σύνορα, αλλά και για την, συνήθως αφανή, καθημερινή δουλειά κάποιων λειτουργών εντός των υπαρχόντων (ακόμα) υπηρεσιών που, βάζοντας τον άνθρωπο (το «ανθρώπινο μέσα στον άνθρωπο») και τις ανάγκες του ως προτεραιότητα της δουλειάς τους, μπορούν, ενίοτε, να υπερβαίνουν και ν΄ ανοίγουν δρόμους μέσα, και πέρα, από τα σύνορα αυτά.

7 Ιουλίου 2015

Θ. Μεγαλοοικονόμου

ΛΕΡΟΣ - 25 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

από νέα προοπτική

του Θόδωρου Mεγαλοοικονόμου

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την έναρξη της παρέμβασης για την αποϊδρυματοποίηση του ψυχιατρείου της Λέρου, δεκάδες άνθρωποι, λειτουργοί ψυχικής υγείας από την Ελλάδα, την  Τεργέστη της Ιταλίας, την Ολλανδία, την Αγγλία κλπ, οι οποίοι είχαν τότε συμμετάσχει και συμβάλει αποφασιστικά στο έργο των ριζικών αλλαγών στο ψυχιατρείο, μαζεύτηκαν, στις 19-21 Ιουνίου, στη Λέρο σε μια «συνάντηση αποτίμησης» της «εμπειρίας της Λέρου» και συζήτησης, στο φως αυτής της εμπειρίας, για το τώρα και τις προοπτικές μιας πραγματικής, και όχι κατ’ όνομα, ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

Μαζί τους ήταν, επίσης, δεκάδες άλλοι, ιδιαίτερα νέοι και νέες, που συμμετείχαν σε αυτή την αναδρομή σε μιαν από τις μοναδικές εμπειρίες ριζικού μετασχηματισμού του ψυχιατρικού θεσμού στην Ελλάδα: πολλές αναμνήσεις και μεγάλη συγκίνηση περπατώντας στους χώρους (και επίσης, βλέποντας τις εικόνες σε φωτογραφίες και ντοκιμαντέρ) όπου κάποτε στοιβάζονταν, μέσα σε απερίγραπτες συνθήκες, οι «αζήτητοι» της ελληνικής ψυχιατρικής και του κυρίαρχου κοινωνικοπολιτικού συστήματος - χώροι που τώρα έχουν αφεθεί να καταρρεύσουν. Να μετατραπούν σε ερείπια, που, με τον τρόπο τους, συμβολίζουν το «μετά την εμπειρία της Λέρου» : τα ερείπια του οράματος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, η οποία ποτέ δεν έγινε και στα οποία συνίστατο ο εκσυγχρονιστικός νεοϊδρυματισμός που ακολούθησε, μέχρι, φυσικά, την ολοσχερή κατάρρευση όταν ξέσπασε η τωρινή οικονομική κρίση. Φυσικά, σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν χάνουν την ευκαιρία να δώσουν το «παρών» και υπουργοί, πρόεδροι, δήμαρχοι, διάφοροι εποφθαλμιούντες ρόλους στην εκάστοτε νέα πολιτική συνθήκη, αλλά, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες, ο τόνος που δόθηκε και κυριάρχησε ήταν αυτός των ενεργών υποκειμένων της μεταρρυθμιστικής εμπειρίας στη Λέρο, καθώς και ανθρώπων που τώρα εμπλέκονται με διάφορους τρόπους και με αυθεντικό ενδιαφέρον στην Ψυχική Υγεία και αγωνιούν για το παρόν και το μέλλον της.





Η συζήτηση γύρω από την ιστορική διαδρομή του μετασχηματισμού στην Λέρο είναι σήμερα τόσο πιο χρήσιμη όσο περισσότερο βλέπουμε να βουλιάζει το σύστημα υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, όπως ολόκληρη η κοινωνία, μέσα σε μια χωρίς προηγούμενο διαλυτική κρίση, με την εγγενή, δομική βία του ψυχιατρικού θεσμού να έχει αναχθεί σε μιαν αυτονόητη καθημερινότητα των υπηρεσιών. Μια βία που, στη σύγχρονη μορφή της, εκφράζεται με την εναλλαγή του πρόσκαιρου εγκλεισμού (με ακραίες και εκτός παντός ελέγχου κατασταλτικές πρακτικές) του ψυχικά πάσχοντος, μέχρις ότου κατασταλεί φαρμακευτικά, για να επανατοποθετηθεί (το συντομότερο δυνατό) στο χώρο της κοινωνικής εγκατάλειψης, στο χώρο των σύγχρονων «αζήτητων», που τότε γέμιζαν τα αρματαγωγά από τον Σκαραμαγκά για την Λέρο, αλλά που, σήμερα, η σύγχρονη «Λέρος» είναι η πόλη των μόνων και αβοήθητων, είναι οι δρόμοι και οι γειτονιές της, η συνθήκη όχι απλώς των εμφανών, αλλά των πολύ περισσότερων «αφανών» αστέγων.

Η επιστροφή στην «εμπειρία της Λέρου», στο πώς αυτό που στην ψυχιατρική ονομάστηκε «Λέρος», κατασκευάστηκε και πώς, εν συνεχεία, έγινε δυνατό να ξεπεραστεί, μπορεί να βοηθήσει να δούμε ξανά, όπως τότε, την Αποϊδρυματοποίηση όχι ως μια διοικητική - τεχνική διαδικασία (όπως την έβλεπε -και- τότε η κυρίαρχη πολιτική εξουσία, η κυρίαρχη ψυχιατρική κοινότητα και οι ΜΚΟ ψυχικής υγείας που ενεπλάκησαν), όχι, δηλαδή, ως μια διαδικασία που ανάγεται στο κλείσιμο του ψυχιατρείου ως κατάργηση, αλλά ως μια διαδικασία της οποίας βασικό υποκείμενο (από κοινού με τον λειτουργό ψυχικής υγείας και με την ευρύτερη κοινωνία) πρέπει διαρκώς να αναδύεται η ανθρώπινη ύπαρξη που πάσχει.

Ως προς το πώς κατασκευάστηκε, μπορούμε να ανατρέξουμε στο κυρίαρχο «ψυχιατρικό παράδειγμα». Είναι στη βάση της λογικής και της κουλτούρας που επικρατούσε, τόσο στο πεδίο της ψυχιατρικής, όσο και σε αυτό της πολιτικής πρακτικής, που η λύση της περαιτέρω εξορίας των ήδη εξόριστων από την κοινωνία και πλεοναζόντων στα ψυχιατρεία επιλέχθηκε, τόσο από το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα, όσο και από την ψυχιατρική κοινότητα, ως η μόνη δυνατή, αλλά και η δέουσα σ’ αυτές τις περιπτώσεις «υπερκορεσμού». Ακριβώς επειδή επρόκειτο (τότε, όπως και τώρα) για μια ψυχιατρική που «χάνει τον άνθρωπο πίσω από την αρρώστια», που δεν βλέπει ανθρώπους αλλά διαγνωστικές κατηγορίες, που σχετίζεται με τον «άλλο» μόνο μετατρέποντάς τον σε «πράγμα», στο «αντικείμενο αρρώστια», που, όσο πιο πολύπλοκο και δύσκολο είναι αυτό το «αντικείμενο», τόσο περισσότερο επιφυλάσσει σ’ αυτό  την απλοποιητική λύση του περαιτέρω εγκλεισμού, της απομόνωσης και της θεραπευτικής εγκατάλειψης - η οποία, τότε, συμβάδιζε με μια πολιτική τάξη πραγμάτων που ασκούσε στην πράξη πολιτικές εξορίας και στρατοπέδων συγκέντρωσης κατά των πολιτικών της αντιπάλων.

Για πολλούς η «Λέρος», όταν προέκυψε ως «διεθνές σκάνδαλο» και ως «εθνική ντροπή», ταυτιζόταν με το αδύνατο της αλλαγής.
Καθοριστικές παράμετροι που, ωστόσο, έκαναν δυνατή την αποδόμηση μιας σειράς θέσφατων και κατασκευών της κυρίαρχης ψυχιατρικής, όπως, π.χ., για το «ανίατο», για την αμετάστρεπτη πορεία προς την χρονιότητα κ.λπ., ήταν, μεταξύ άλλων:
* Η εγκαθίδρυση της προτεραιότητας της προσωπικής σχέσης με το νοσηλευόμενο ως ανθρώπινης ύπαρξης και όχι ως διαγνωστικής κατηγορίας (χωρίς κανενός είδους επιλογή και αποκλεισμό), ενάντια στη μαζική διαχείριση των αναγκών. Στην κατεύθυνση, δηλαδή, της σφαιρικότητας της σχέσης άνθρωπος προς άνθρωπο και όχι απλά στη μερικότητα της σχέσης "ειδικός" προς "ασθενή".
* Η διασφάλιση της ελευθερίας ως μιας ουσιαστικά θεραπευτικής κατάστασης.
* Η προσπάθεια για ανάπτυξη όλων των δραστηριοτήτων σε μια σχέση συνεργασίας με το μόνιμο, φυλακτικό προσωπικό, στην κατεύθυνση του ξεπεράσματος του φυλακτικού ρόλου.

Η στρατηγική του βαθμιαίου, αλλά ριζικού μετασχηματισμού του ψυχιατρείου είχε συνδεθεί,  από την ομάδα παρέμβασης, με την αδιαπραγμάτευτη διατήρηση των θέσεων εργασίας μέσω του μετασχηματισμού της ιδρυματικής οικονομίας προς ποικίλων ειδών παραγωγικές δραστηριότητες. Μια κίνηση συνδεδεμένη με το ρίξιμο των τοίχων και την ενσωμάτωση του πρώην ψυχιατρείου (μετασχηματισμένου σε μονάδες κατοικίας και συνεταιριστικές δραστηριότητες) στον πολεοδομικό ιστό του νησιού, με την αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων κτιρίων του, πρώην ιταλικών στρατώνων (μουσείο, χώροι πολιτιστικών δραστηριοτήτων κ.λπ.), την ίδρυση ΚΨΥ, Κινητής Μονάδας για τα γύρω νησιά, κ.λπ.

Ενας βασικός παράγοντας, αν και όχι ο μόνος, που έκανε την ως άνω προοπτική να φαντάζει ως άκρως εξωπραγματική, ήταν ο απότομος τερματισμός των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων για τον μετασχηματισμό του ψυχιατρείου, τον Ιούνιο του 1995. Ήταν τότε που κατέρρευσε απότομα η όποια συνέχεια μιας ανολοκλήρωτης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήξερε πολύ καλά τί θα επακολουθούσε με την απότομη διακοπή των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων στη Λέρο (καθώς οι όποιοι μετασχηματισμοί δεν είχαν παγιωθεί και δεν είχε οικοδομηθεί και τεθεί σε λειτουργία μια εναλλακτική λύση), όπως ήξερε πολύ καλά τί σήμαινε το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων, το οποίο προβλεπόταν για φέτος στο σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου, χωρίς να υπάρχει, έστω και κατ’ ελάχιστον, το ολοκληρωμένο δίκτυο των κοινοτικών υπηρεσιών, που θα λειτουργούσε εναλλακτικά στο ψυχιατρείο και στον εγκλεισμό.

Ετσι, το ΚΘ Λέρου οδηγήθηκε, αντί στο ξεπέρασμά του, στον βαθμιαίο μαρασμό του. Όχι μόνο η Κινητή Μονάδα έχει κλείσει, αλλά και οι δυο μονάδες «οξέων» έχουν παύσει να λειτουργούν.

Η τριήμερη συνάντηση στη Λέρο έδωσε την ευκαιρία να έλθει ξανά στο προσκήνιο, ως ένα πολύτιμο και αναξιοποίητο μέχρι τώρα κεφάλαιο μιας χειραφετητικής θεωρίας και πράξης σ’ αυτήν την εξαιρετικά κρίσιμη οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, ως ένα πολύτιμο εφόδιο απέναντι στα αδιέξοδα και τις αγκυλώσεις της κυρίαρχης ψυχιατρικής, για το χτίσιμο ενός άλλου μέλλοντος για την Ψυχική Υγεία – αλλά, ταυτόχρονα, και ως της δέουσας στάσης και αντιμετώπισης των «διαφορετικών», των «άλλων» της νέας εποχής, των μεταναστών και των προσφύγων που αναζητούν προστασία, φιλοξενία και ασφαλές πέρασμα (μεταξύ άλλων, και διαμέσου της Λέρου) προς άλλες χώρες, διωγμένοι από πολέμους, στρατιωτικούς, αλλά και οικονομικούς και κοινωνικούς.