Ψυχιατρική μεταρρύθμιση - επανάσταση

από athens.indymedia.org

Με αφορμή ένα προσωπικό περιστατικό καταπάτησης ατομικών δικαιωμάτων ασθενούς (https://athens.indymedia.org/post/1526767/ ) και την επιχειρούμενη «μεταρρύθμιση» βλέπε βιαία διάλυση των δομών δημόσιας ψυχικής υγείας, που στην ουσία ιδιωτικοποιούν και αναθέτου σε μκο οργανώσεις σημαντικό έργω περίθαλψης, βλέπε εδώ: http://sineleusiperisteri.blogspot.gr/2014/05/blog-post_28.html

Δημοσιεύω κάποια  σχετικά κείμενα από τον πρωτεργάτη της αποασυλοποίησης τον Φράνκο Μπαζάλια .

O Φράνκο Μπαζάλια*, ψυχίατρος, γεννήθηκε στη Βενετία το 1924. Το όνομα και η δράση του συνδέθηκε με  την ψυχιατρική μεταρρύθμιση-επανάσταση στην χώρα που γεννήθηκε το ηλεκτροσόκ ως μορφή θεραπείας. Επίσης συνδέθηκε με τον Νόμο 180, του 1978, γνωστό και ως νόμο Μπαζάλια, που προβλέπει το κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων στην Ιταλία και θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία κοινοτικών ανοικτών υπηρεσιών στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Λέει ο Μπαζάλια

“[...] Από τη στιγμή που ο άρρωστος ξεπερνά τα τείχη του ασύλου, εισάγεται σε μια διάσταση συναισθηματικού κενού [...], εισάγεται δηλαδή σ' έναν χώρο που -αρχικά επινοούμενος για να τον μετατρέψει σε ακίνδυνο και να τον θεραπεύσει- στη πράξη θα συμβάλει, παραδόξως, στον ολοκληρωτικό εκμηδενισμό της υποκειμενικότητάς του και στην αντικειμενοποίηση της ύπαρξής του. Εάν η ψυχική νόσος θεωρείται απώλεια της υποκειμενικότητας, της ελευθερίας, στο άσυλο ο άρρωστος δεν θα βρει τίποτε περισσότερο από έναν χώρο όπου θα χαθεί ολοκληρωτικά, θα γίνει αντικείμενο της αρρώστιας του και θα εγκλωβιστεί στον ρυθμό που ορίζει το ίδρυμα. Η έλλειψη οποιουδήποτε προγράμματος ή μελλοντικής προοπτικής, η οργάνωση της καθημερινότητας σύμφωνα με τους χρόνους και τους κανόνες που ορίζει το ίδρυμα, δεν αφήνουν περιθώριο για το άτομο και τις ξεχωριστές ανάγκες του. Αυτό είναι το ιδρυματικό πλαίσιο όπου διαμορφώνεται η ζωή του ασύλου”.

Μ' αυτά τα λόγια ο Μπαζάλια καταγγέλλει την αθλιότητα και τη βία των ασύλων και, παρ' όλη τη δυνατότητα να έχει μια λαμπρή καριέρα ως καθηγητής πανεπιστημίου, θα παρατήσει αυτή την προοπτική για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον αντιθεσμικό αγώνα κατά του ψυχιατρείου. Θα ξεκινήσει τη δράση του αρχικά στη Γκορίτσια, στη συνέχεια στην Τεργέστη, όπου θα τεθούν οι βάσεις για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση και αποϊδρυματοποίηση στον ιταλικό χώρο.

Μετά από τριάντα χρόνια δουλειάς στην Τεργέστη, πόλη 250.000 περίπου κατοίκων, υπάρχουν 4 κέντρα ψυχικής υγείας ανοιχτά σε εικοσιτετράωρη βάση, ένα κέντρο ημέρας, ένα ψυχιατρικό, ανοικτό τμήμα στο γενικό νοσοκομείο.

Η απάντηση των ψυχιατρικών αιτημάτων δίνεται αποκλειστικά και μόνο σε κοινοτικό επίπεδο.

Σημειώσεις:

* Ο Φράνκο Μπαζάλια (1924-1980) ήταν καθηγητής Ψυχιατρικής. Ως φοιτητής συμμετείχε σε αντιφασιστικές οργανώσεις και φυλακίστηκε. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος μετά από δεκατρία χρόνια αποφάσισε να εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο και να διευθύνει το Ψυχιατρείο της Γκορίτσια, όπου ξεκίνησε έναν αγώνα κατάργησης των καταπιεστικών μηχανισμών διοίκησης αλλά και των θεραπευτικών πρακτικών. Άνοιξε τις πόρτες, έριξε τα κάγκελα, κατήργησε τα ηλεκτροσόκ και οργάνωσε το Ψυχιατρείο με αρχές "Θεραπευτικής Κοινότητας".

Το 1971 ανέλαβε τη διεύθυνση του Ψυχιατρείου της Τεργέστης με 1.200 ασθενείς, το οποίο κατήργησε μετά από οκτώ χρόνια, δημιουργώντας στην κοινότητα ένα πλήρες δίκτυο υπηρεσιών. Έτσι συντέλεσε αποφασιστικά ώστε να ψηφιστεί ο νόμος "180" που θεσμοθετούσε την κατάργηση των ψυχιατρείων στην Ιταλία. Εκείνη την περίοδο έγραψε πολλά δοκίμια και προώθησε μια συλλογική έρευνα με τίτλο "Εγκλήματα εν καιρώ ειρήνης", στην οποία συμμετείχαν οι Ρόναλντ Λαινγκ, Μισέλ Φουκώ, Νόαμ Τσόμσκι, Ρόμπερτ Καστέλ και Ρ. Γκόφμαν.

Φίλος και συνεργάτης του Ζαν-Πωλ Σαρτρ, αποτέλεσε το βασικό ιδεολογικό αλλά και πρακτικό σημείο αναφοράς του κινήματος του Μάη του '68. Ο ριζοσπαστισμός και η αιρετικότητά του απέναντι στην Ακαδημαϊκή Ψυχιατρική έγινε αιτία να συρρέουν από όλο τον κόσμο γιατροί και ενδιαφερόμενοι της Ψυχικής Υγείας για να ζήσουν το "Πείραμα της Τεργέστης", το οποίο τα τελευταία χρόνια είναι πλέον επίσημα ένα από τα πιλοτικά προγράμματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση.
Μερικά  έργα του: "Η παρεκκλίνουσα πλειονότητα (1971), "Εγκλήματα εν καιρώ ειρήνης" (1975), "Τι είναι η Ψυχιατρική;" (1997), "Η Άρνηση του Ψυχιατρικού Θεσμού", "Πεθαίνοντας ταξικά" (1969), "Γραπτά - Τόμος Ι, ΙΙ" (1981-1982).

Στα ελληνικά:

“Εναλλακτική Ψυχιατρική”, Εκδόσεις Καστανιώτη

«Οι θεσμοί της βίας» (έκδοση των ‘Τετραδίων Ψυχιατρικής’)